GENÇ TATAR HAREKETİ

GENÇ TATAR HAREKETİ

 

Kamil CAN

Yaş Tatarlar Kırım Tatarlarının tarihinde yer almış bir harekettir. 1900’lü yılların ilk on yılı içinde faaliyet gösteren hareket dönemin gereklerini göre, “Kırım Tatar halkının aydınlatılması, mekteplerde Usûl-i Cedid’in desteklenmesi, bütün halk ve özellikle de kadınlar arasında tahsilin yaygınlaştırılması, şehir ve köylerdeki Kırım Tatarları arasında millî kadroların yetiştirilmesi, dinî hurûfatla mücadele”[1] alanında çalışmalar yürütmüştür. Yaş Tatarların amaçları uğrana yapmış oldukları çalışmalar döneminde etkili olmuştur. Fakat dönemin şartları gereği varlığı kısa sürmüş ve üyeleri farklı çatılar altında mücadeleye devam etmiştir. 

Konya’da 3 Kasım 2018 tarihinde resmen faaliyete geçerek kurulduklarını duyuran “Genç Tatar” hareketi Kırım tarihinde Yaş Tatarlar olarak bilinen hareketin mirasçısı olduklarını iddia etmektedirler. Genç Tatarlar, Kırım Derneği Konya şubesinde uzun yıllar birlikte çalışan bir grup idealist genç tarafından kurulmuştur. Kuruldukları dönemde sosyal medyadan canlı yayınlar yaparak Kırım Tatar halkına seslerini duyurmaya çalışmışlardır. Genç Tatarlarının canlı yayınlara nasıl başladıklarına dair hikayelerini ise YouTube kanallarının “hakkında” kısmında şu şekilde anlatmaktadırlar:[2]

“Her şey 2018 yılının yaz aylarında başladı. Bir grup arkadaş Kırım derneğinde oturdukları sırada, aralarından birkaçı daha önce deneme yayınları yaptıkları radyonun neden devam etmediğini sorması üzerine fikir alışverişinde bulundular. Bu işi nasıl yapacaklarını ve neden yapmaları gerektiğini sorguladı, araştırdılar. En sonunda diasporada basın alanında eksik bir şeylerin olduğu sonucuna vardılar. Akşamüzeri başlayan bu toplantı gece yarısına doğru bitmişti. Toplantı sonucunda ortaya çıkan ortak karar; ne olursa olsun diasporada basın hayatının canlandırılması zaruridir, şeklindeydi. Eylül-Ekim aylarında toplantılar yapıldı ve yol haritası çıkarıldı. Yapılması gereken işler, projeler belirlendi. Radyo, mecmua ve kültürel değerlerin arşivlenmesi üzerine üç ayrı proje belirlendi. İlk olarak radyo projesinin hayata geçirilmesi gerekiyordu. Radyo için isim aradılar ve önerilen isimler ise “Tatar FM”, “Kırım Tatarlarının Sesi” ve Kırım FM”’di. En sonunda “Genç Tatar” adında karar kıldılar.”

Genç Tatarlar ilk yayınlarını Facebook üzerinden yapmaya başlamışlardır.  2020 yılına gelindiğinde ise Youtube kanalı açmış ve faaliyet alanlarını genişletmeye başlamışlardır. Genç Tatar adı altında yaptıkları yayınlarının dışında bugüne kadar yayınladıkları videolara bakıldığında ‘Genç Tatar’, Aksüyekmen Sarımay Laf Ete’, ‘Haber Saati’, ‘Menim Köyüm’, ‘Tamırlı Terek’ adlı farklı temalarda yayınlar yapmışlardır. Ayrıca iki ayrı mini belgesel yayınlamışlardır. İlki Kırım Ahali Cumhuriyeti diğeri ise 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgününü ele almışlardır. Ayrıca Kırım Tatar mutfağının nadide güzelliklerin yapılışını anlatan kısa videolar yayınlamışlardır.

Genç Tatar dil, kültür ve tarih üçlüsüne önem vermektedir. Kırım Tatarları bu üç unsuru korudukları takdirde asimile olma ve yaşadıkları toplum içinde erimelerinin önüne geçilebileceğini düşünmektedirler. Bu minvalde Aksüyekmen Sarımay Laf ete, Menim Köyüm yayınları ana dilde olurken Genç Tatar’ın ana yayınlarının ilk 100 bölümünde ise Kırım Tatar dilinde sohbet kısımları yer almaktadır. Ayrıca tarihsel olarak önemli olarak işaret ettikleri olayları ve kişileri yayınlarında anlatarak Kırım Tatar halkının hafızasında kalmasını sağlamaya çalışmaktadırlar. Bu üç önemli unsurun içinde olan kültür için Kırım Tatar Âdet ve Gelenekleri adı altında videolar yayınlamaktadırlar. Bu videolara sözlü tarih olacak şeklinde icra edilmektedir. Kültürün kayıt altına alınması için ayrıca ‘Kültürel Değerler Arşiv Projesi’ adı altında uzun dönemlik bir projeye başlamışlardır.

Genç Tatar Hareketi, henüz adını almadan önce, Kırım Derneği Konya Şubesi çatısı altında Birlik Bülten adlı dergiyi 5 sayı boyunca yayınlamıştı. Bu tecrübe ile Genç Tatar Mecmuası’nı dijital bir internet dergisi olarak çıkarmaya başladılar. Derginin bugüne kadar 3 sayısı çıktı. Hareketin kamuoyuyla tanışmasına vesile olan dergicilik faaliyetlerini devam ettirmeyi savunmaktadırlar.

Genç Tatarlar yalnızca yayıncılık faaliyeti içinde olmayıp sportif faaliyetleri düzenlemektedirler. Günümüz gereklerine uygun olarak dijital platformda yapılan satranç turnuvaları düzenlemektedirler. Turnuvalar Kırım Ahali Cumhuriyeti ve 26 Haziran Bayrak Gününe özel yapılmaktadır. Bu sayede uluslararası yapılan turnuvalarla Kırım Tatarlarının önemli tarihlerini hem kamuoyuna duyurmakta hem de anlamı büyük olan tarihlerin farklı şekillerde anılmasının kıymetini göstermektedirler.

Genç Tatarlar dijital medya aracılığıyla yaptıkları faaliyetler dışında Kırım Derneği Konya Şubesi’nde bulunan faaliyetlerin düzenlenmesinde etkin rol oynamaktadır. Genç Tatarlar ve Kırım Derneği Konya Şubesi’nin gençlik kolları ortak faaliyetler düzenlemektedirler. Konya ilinde bulunan Tatar gençleri başta olmak üzere Türkiye genelinde yaşayan bütün gençlere ulaşmaya ve onları Kırım Tatar Milli Davası ile tanıştırmayı amaçlamaktadır. Bu minvalde Genç Tatarlar farklı illerde çalışma arkadaşlarıyla birlikte bu faaliyetleri yerine getirmeye çalışmaktadır.

Genç Tatarlar Konya Şubesi’nin gençlik kollarının üyeleri tarafından 2018 yılında kurulmuş bir hareket olmasına karşın bağlı bulundukları bir üst kurul bulunmamaktadır. Bağımsız gençlik hareketi olduklarını yayınlarında beyan etmişlerdir. Genç Tatarlar Kırım Tatar Milli Kurultayın belirlediği esaslar doğrultusunda çalışan, medya ve gençlik üzerinde çalışmalar yapan bağımsız bir hareket olduğu görülmektedir. Genç Tatarların önümüzdeki yıllarda farklı şehirlerde bulunan derneklerin ve vakıfların gençlik kolları ile sıkı bağlar kurmak ve birlikte faaliyetler yapmayı planlamaktadır.  

 

[1] Yüksel, Z. (2003). Kırım Tatar Millî Hareketi ve Hasan Sabri Ayvazov. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (13) , 421-434 .

[2] https://www.youtube.com/@genctatar/about