Haberler

Daha sonra, eski Kırım Kurultay üyesi Şefika Gaspıralı’nın, Çelebi Cihan’m şahadetine mütedair bulunan, keza metnini diğer sayfalarımıza aldığımız yazısını Av. Nureddin Altuğ okumuştur. Nihayet arkadaşımız Şükrü Başmak ve Leylâ Kırımdar tarafından okunan şiirlerle törene son verilmiştir.

12 Mart 1981 Pazar günü, Ankara’daki Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği tarafından, Aydınlıkevler camiinde öğle namazını müteakip büyük şehidimiz Çelebi Cihan’ın ve diğer şehitlerimiz ve büyüklerimizin ruhuna ithaf edilmek üzere bir mevlûdü şerif okutulmuştur.

*

1 Mart 1961 Cumartesi günü, Ankara’da Azerbaycan Kültür Derneği tarafından, merhum Mehmet Emin Resulzade ve Mirza Bala Kutluk’un ölüm yıldönümleri dolayısiyle, dernek binasında bir anma töreni tertip edilmiştir.

 

Seçkin bir topluluğun hazır bulunduğu tören saat 15 den 18 e kadar devam etmiştir. Toplantıda Resulzade ve Mirza Bâlâ’nın yakın dâva ve mesai arkadaşları Vahap Yurtsever, Mustafa Vekiloğlu, Mehmet Ali Resuloğlu ve Dr. İslâm Tahirbeyli birer konuşma yapmışlar, ayrıca Kırımlı Türkler adına Millî Merkez Başkanı Müstecib Ülküsal ve Batı Türkistanlılar adına da Doçent Tahir Çağatay ihtisaslarını anlatmışlardır.

 

31 Ocak 1884 de Bakû’de doğan ve 6 Mart 1955 de Ankara’da vefat eden Resulzade’yi, istiklâl ve hürriyet aşkiyle yanan herkes tanır. Azerbaycan’ın bu istiklâl mücahidi, bütün ömrünü Türk Azerbaycan’ın hürriyet ve istiklâli uğruna harcamış, kısa da olsa ona istiklâlini kazandırmış, Azerbaycan Cumhuriyetini kurmuş, millî şûrasına reis olmuş ve nihayet Sovyet komünizminin istilâsına uğrayan memleketini dışarıda, yurdundan uzaklarda müdafaa etmiş, millî teşkilât kurarak dünya muvacehesinde hak ve hürriyet iddiasında bulunmuş, bir gün esir yurdunun asîl evlâtlarının hak ve istiklâle kavuşacağını ümit ederek mücadelesine cansiperane devam etmiş bir devlet adamı, bir kahraman, bir inkılâpçı, âlim, fâzıl, muharrir, edip bir insandı. Bundan altı sene evvel Ankara’da Türk kardeşlerinin, ideal yoldaşlarının kucağında hayata gözlerini kaparken bile, ruhu istiklâl ateşiyle yanmakta ve Türk Azerbaycan’ın buna kavuşacağını ümit etmekteydi.

 

Merhum Cafer Kırımer onun için şöyle demişti:

 

«Bir gün O’nun hayatını yazacak bahtlı bir Türk genci, yahut şahsiyetini canlandıracak bir Türk san’atkârı, ömrünün her devrini kavrayıp anladıkça, ne mutlu bana ki, bu yaşamağa değer sayfaları canlandırıyorum diye sevinecektir.»

 

Mirza Bala da aslen Azerbaycanlı olup, 1898 yılında Bakû şehrinde dünyaya gelmiştir. Tahsilini Bakû’da yaptıktan sonra, önceleri, merhum Mehmet Emin Resulzade tarafından Birinci Dünya Harbi esnasında Baku’da yayınlanmış olan (Açık Söz) gazetesinde ilmi, edebî, siyasî yazılar yazmıştır. O zamandan beri millî dâva yoluna sımsıkı bağlanmış olan Mirza Bala, hayatının son nefesine kadar bu ulvî ülkü çığırından ayrılmamıştır.

 

Muhaceretteki Azerbaycan ve diğer mahkûm Türk illeri millî istiklâl dâvalarının büyük önderlerinden olan Mirza Bâlâ’nın ölüm haberi, bütün Türk Dünyası için büyük ve acı bir kayıp olmuştur. Merhum, yazılarını Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde neşretmiş, bu arada milliyetçi Azerbaycan dergilerinde ve İslâm Ansiklopedisi ve Türk İslâm Ansiklopedisinde İlmî yazıları çıkmıştır. Mirza Bala, Kırım hakkında da kıymetli yazılar yazmıştır.

 

Her iki büyük Türk’ü hürmet ve rahmetle anarız.

 

* *

 

Özbekistan Merkezî İstatistik İdaresinin, Taşkentli (Pravda Vostoka) gazetesinin 31/7/1960 tarihli sayısında yayımladığı resmî makamlara göre, nüfus sayımı günü olan 15 Ocak 1959 da Özbekistan Sovyet Cumhuriyetinin nüfusu 8.038.000 kişiden ibaret bulunuyor ve şu halklardan terekküp ediyordu :

Özbek Türkleri 5.038.000

Kazak 335.000

Karakalpak » 168.000

Kırgız » 93.000

Türkmen » 55.000

Kazan 445.000

Azeri » 41.000

Türkistanlı Tacikler 311.000

Ruslar 1.091.000

Koreliler – 138.000

Yahudiler 98.000

Ukraynalılar 88.000

 

Ermeniler 27.000

 

Yunanlılar 20.000

 

Almanlar 18.000

 

Bu arada şunu da kaydetmek gerekir ki, Kazan Türklerinin sayısına 1914 de Kırım’dan zorla tehcir edilen bir kısım Kırım Türk’ü de dahildir. Yahudilerin bir kısmı ise, Türkleşmiş yerli Buhara Yahudileridir.

 

Yukarıda verilen rakamlar gösteriyor ki, Türkistan Türkleri (Özbek, Kazak, Karakalpak, Kırgız, Türkmen Türkleri), Kazan, Azerbaycan, Kırım Türkleri ve Türkistanlı Taciklerle beraber 6.486.000 olup, bugünkü Sovyet Özbekistan’ın kahir ekseriyetini teşkil etmektedirler.

 

(DERGİ’den)

 

★

 

•k •k

 

Moskova radyosunun 3/11/1960 tarihli yayınında bildirildiğine göre, Nogay steplerinde birçok katlı petrol kaynakları meydana çıkarılmıştır. Bu yataklarda tecrübe mahiyetinde açılan dört kuyudan yüksek kaliteli petrol fışkırmıştır. Bugünkü Sovyet Ukrayna’nın güneyinde ve Kırım’ın Perekop berzahı ile Sivaş denizinin hududunda bulunan Nogay stepleri, adını, bu steplerde birkaç yüzyıl yaşamış olan ve Kırım’ın Rusya tarafından istilâsı üzerine geçen yüzyılın ortalarında Anadolu ve Balkanlara göç eden Nogay Türklerinden almıştır. Nogay stepleri, Kırım Hanlığı devrinde (XVI – XVIII. yüzyıllarda) Kırım Hanlığına, VII-XIII. yüzyıllarda ise Hazar Türkleri, Peçenek Türkleri ve Kıpçak Türklerinin kurdukları devlete dahil bulunuyordu. Nogay steplerinde keşfedilen petrol yatakları şunu ispat ediyor ki, Karadeniz’in kuzeyinde bulunan topraklar üzerindeki muazzam petrol havzası, Romanya’dan başlıyarak, bugünkü Batı ve Orta Ukrayna’ya, oradan da Nogay steplerinden Kırım yarımadasına ve Kuzey Kafkasya’ya kadar uzanmaktadır. Bilindiği gibi, son aylarda Kuzey Kafkasya’nın Kuban, Stavropol bölgeleriyle Çeçen – İnguş Cumhuriyetinde dahi yeni petrol kaynakları meydana çıkarılmıştır.

 

(Dergi’den)