Şemsiye SATI*
Edebi türler içinde çocuklarımızın dünyasını en çok etkileyen tür masaldır. Susanna Enver kızı Cemileva’nin kaleminden çıkan masal kitapları ayrıca dikkat çekmektedirler. Genç okuyucularına okuma zevki kazandırmakla beraber, Vatan Kırım’ı daha iyi tanımakta, insanlara faydalı olmakta, iyiliği-kötülüğü ayırt etmekte yön verebilecek bu masalları tanıtmak isteriz.
Kırım’da 2020 senesi ‘Tarpan’ neşriyatında yayınlanan 182 sayfalık ”Baqlaçıqnıñ maceraları” kitabı Kırım Tatar ve Rus dillerinde basılmıştır. (Kırım Tatarcaya tercümesi Dilara Abibulla’ya aittir). İyi arkadaş olan Leyla ve Enver isimli çocuklar Kırım Tatarlarının millî bayramı Hıdırellezde bu yıl bereketli olacağını müjdeleyen kalakayın yüz üstü düştüğüne şahit olmuşlardı. Çocuklara ikram edilen kalakayı yerken Leyla içinde bakla bulunca, maceraları başlıyor. Kalakay içinden çıkan sihirli bakla insanın her isteğini gerçekleştiriyormuş. Kırım’ı çok seven çocuklara baklayı kötü niyetli Obur adlı cadıdan saklamak için Kalakay-Ana emanet etmiştir. Leyla ve Enver bu macera yolunda yalnız değillerdir. Ayı dağın ruhu, efsanevi Arzı kız, Demirci Dağın ustaları, balıkların padişahı Yunus onlara yardım ediyorlar.
Çocukların maceraları 2021 senesi neşir olunan ‘Yerastı ateşiniñ sırı’ kitabında devam etmekte. Kırım soğuk kışın tesirinde kalmış. Yeraltında ateş sıcak vermediği için bahar dünyaya gelemiyor. Bahar gelemiyorsa Navrez bayramı da gelemeyecek. Kalakay-Ananın ricasıyla Leyla ve Enver gizli mağarayı bularak baharı ve Navrez’i kurtarmak için yola koyuluyorlar. Okuyucu da onlara eşlik ederek Tuvar, Yılan, Kiyik ve diğer mağaraların sırlarını öğrenebiliyorlar.
Kanada’da yaşayan yazar Susanna Cemileva kalemini eline almadan önce çocukların gelişimine, eğitimine yönelik çok önemli bir işin başında duruyordu. 2016 senesi Susanna Hanım gönüllülerden oluşan ekibi bir araya toplayarak, okul öncesi ve ilkokul çocukları için Kırım Tatar dilini öğrenmeyi teşvik eden ‘Qırım Junior’ isimli bir site açmıştı (www.qirimjr.org). İlk başta Kırım Tatar dilinde bilgisayar oyunları içeren site gittikçe büyüdü ve şu an oyunlardan başka nice nice faydalı içerik bulabiliyoruz. ‘Çipçe’ (Civciv) bölümünde en küçükler için eğitici oyunlar; ‘Meydançıq’ okuma-yazmayı bilen çocuklar için oyunlar; ‘Pencere’ ve ‘Oyun arabası’ bölümlerinde her yaşa hitap eden oyunlar var. Sitede anadili öğrenme konusunda faydalı olan ‘Ebabil’ adlı şiirler sayfası da bulunmakta. Ebeveynler ve öğretmenler için yararlı bir kaynak olan ‘Bayquş’ hem çocuklar hem de yetişkinler için faydalı olacak dijital masal kitapları, resimli sesli masallar vardır.
Susanna Cemileva www.qirimjr.org ‘Bayquş’bölümünde ilk masal yazma deneyimlerini gerçekleştirdi. Üriye Kadırova’nın tercime ettiği ‘Tılsımlı sandıçıq aqqında masal’, ‘Kefe lâlesi aqqında masal’, ‘Qırımnıñ Altın qapıları aqqında masal’, ‘Cezve’, ‘Qızılçıq tatlısı’ ve diğer masalların ortak unsuru Kırım hakkında olmalarıdır. Ana toprağı öğrenmeyi, tanımayı, sevmeyi teşvik eden yazarın eserleri hem çocuklar hem de yetişkinler tarafından merakla okunmaktadır.
Cemileva S. Baqlaçıqnıñ maceraları: masal povesti / tercime et. D.S. İbragimova (Abibulla) – Simferopol: OOO ‘Tarpan’ neşriyatı, 2020. – 189 s. – Qırımtatar ve rus tillerinde.
Cemileva S. Yerastı ateşiniñ sırı: masal povesti / tercime et. D.S. İbragimova (Abibulla) – Simferopol: OOO ‘Tarpan’ neşriyatı, 2021. – 164 s. – Qırımtatar ve rus tillerinde.
—-
* Şemsiye SATI: 1981 yılında Özbekistan’da bir hekim ailesinde dünyaya geldi. Eğitim hayatına Özbekistan’da başladı. 1989 senesi, 8 yaşındayken tüm Kırım Tatarlarının ortak hayali olan Vatan Kırım’a dönme imkânı olunca, ailesiyle birlikte Kırım’a yerleşti. Canköy bölgesindeki Stalnoye (Barın) köyündeki okulunda orta tahsilini tamamlayıp, Akmescit’te Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı bölümünde lisans eğitimini aldı. 2003 senesinden 2012 senesine kadar mezun olduğu Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalıştı.
2012 senesinden beri Türkiye’de Bursa şehrinde yaşamaktadır. Giray ve Canike’nin annesidir. Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Bursa Şubesi’nin düzenlediği kurslarda Kırım Tatar dili öğretmenliği yapmaktadır.