Emel KIRIM VAKFI
ALİ KEMAL GÖKGİRAY VEFAT ETTİ
Türkiye Cumhuriyeti Silâhlı Kuvvetleri’nde subay olarak yıllarca hizmet etmiş; bundan emekli olunca İstanbul Hukuk Fakültesinde okuyup mezun olmuş; avukatlık yapmış olan Ali Kemal Gökgiray hayatının son yıllarında İstanbul’daki Kırım Türklerinin Kültür ve Yardımlaşma Derneği’nde başkan olarak yararlı çalışmalarda bulunmuş; Kırım Türklerinin yayın organı Emel Dergisinin bir ara yazı işleri müdürlüğü ve sahipliği sorumluluklarını da yüklenmiştir.
15 Eylül 1983 sabah saat 6’da Kasımpaşa Deniz Hastanesinde vefat etmiş olan Ali Kemal Gökgiray, 16 Eylül arife günü Selimiye Camiinde Cuma namazını müteakip, önceden Karaca Ahmet Mezarlığında kendisinin hazırlattığı mezarında defnedilmiştir.
Vatan ve milletsever bir insan olarak bu uğurda hizmetten başka bir şey düşünmeyen Ali Kemal Gökgiray, tanıştığı silâh ve ideal arkadaşları tarafından takdir ve saygı ile sevilmiş, samimî, nazik ve gerçek anlamıyla bir İstanbul efendisi idi. Arkadaşları tarafından asla unutulmayacak, daima hayırla yad edilecek ve hatırlanacaktır.
Merhuma Ulu Allah’tan rahmet niyaz eder, akraba, arkadaş ve dostlarına başsağlığı dileriz.
EMEL Dergisi
Ali Kemal GÖKGİRAY
(1914 – 1983)
ALİ KEMAL GÖKGİRAY’IN BİYOGRAFİSİ*
28 Haziran 1914’de İzmir’de Değirmen Dağında doğdu. Annesi ve Babası Kırım Türklerindendi. Ecdadı 1783 tarihinde Kırım Hanlığının Ruslar tarafından ilhakından 50 yıl sonra büyük bir göç kafilesiyle Canköy ilinin Cadra köyünden, kara yolu ile Orkapı’dan çıkarak o günkü Osmanlı imparatorluğunun topraklan olan Romanya’nın Dobruca bölgesinde Köstence ilinin civarına göç etmişlerdi. Dedeleri Hacı Abdülmecit ve Hacı Hasan, Kişkene Tatlıcak (Küçük Tatlıcak) köyünü kurmuşlardı. Dobruca bölgesi en mümbit araziye ve Tuna gibi büyük bir nehrin suladığı bir bölge idi. Yıllarca bu mümbit topraklarda çok verimli çiftçilik yapmışlardı. Bu aileden Anne tarafından meşhur Köstence Kadısı (Kadı Bekir Arif 1908)
yetişmiştir. Gökgiray’ın Babası Ömer Lütfü ve Annesi Gülizar, üç kız ve iki erkekten oluşan çocuk ve torunlarının, (Cemile, Mehmet, Fevzi, Fethiye, Hikmet, Ali Kemal) Türkiye’de yerleşmelerini
isteyerek, 1900 senesinde Türkiye’ye (İzmir’e) hicret ederek yerleşmişlerdir.
Birinci Dünya Savaşından Osmanlı İmparatorluğu mağlûp çıkınca, Yunan ordusunun 15 Mayıs 1919’da İzmir’e çıkmasından önce ailesi işgal mezaliminden kurtulmak için Eskişehir’e göç etmiştir. Gökgiray, çocukluk devrini Eskişehir’de yaşamış ve burada Yunan mezalimini yakinen görmüş ve duymuştur. (Üç yumurta bir tavuk haydi biree çabuk çabuk) Yunan mezaliminin sembolü olmuştu.
1928’de Eskişehir’de (Sivrihisar Cad. İlkokulu)nu bitirdi. 1931 yılında da Eskişehir Muhtelit Ortaokulunu bitirdi. Ortaokulda iken mahallesinde (Kadı) lakabıyla meşhur Kırımlı Ziya Orta’dan Kırım Türkleri ve Kırım hakkında sohbetleri dinler ve onun getirdiği, o zaman Romanya’nın Pazarcık kasabasında l Ocak 1930 tarihinde Avukat Müstecib Hacı Fazıl Ülküsal tarafından çıkarılmakta olan eski yazılı “Emel” dergisini heyecanla okurdu.
Türk milliyetçiliğini ve Kırım Türkleri sevgisini ilk bu dergideki makale ve şiirlerden almıştı. Şair Mehmet Niyazi’nin Kırım hakkındaki şiirleri ve Kırımlı Cafer Seydahmet Kırımer’in ve Ülküsal’ın “Kırım istiklâl Davasına” ait makalelerini büyük bir zevk ve heyecanla okurdu. Bunlardaki fikri mahalle ve ortaokul arkadaşları ile tartışırdı.
1931 Eylül’ünde askerliğe ve disipline olan bağlılığından dolayı o zaman Askerî Liselerin en meşhuru olan “Kuleli Askerî Lisesi”ne kaydoldu.
1931-1932 yıllarında Eminönü çarşısında peynircilik ve pastırmacılık yapmakta olan Kırımlı Naim Efendi ile tanıştı. Onun aracılığı ile, İstanbul’daki Kırım Türkleri ile tanıştı. Gençlerden Kemal Kırgız, Münir
Kırgız, İsmail ve İbrahim Otar kardeşler ve sonradan birçokları ile ideâl arkadaşlığı yapmaya koyuldu. 1931 yılında bir Şeker Bayramı gününde arkadaşları ile bayramlaşmağa gittiğinde 1917 Kırım inkılâbının Hariciye ve Harbiye Bakanı Cafer Seydahmet Kırımer’i yakından tanıyarak büyük bir millî his ve sevgiyle fikirlerine bağlandı. 1932-1933 yıllarında, o zaman “Eminönü Halkevi” olan Alay Köşkünde her perşembe ve cuma (Tatil günleri) Kirim Türklerinin “Folklor Ekipleri” Millî oyunları şarkı ve türküleri sergiliyordu. Bunları devamlı takip eden Gökgiray Kırım Türklerinin bu estetik hamasi oyunlarını yakınen tanıyıp sevdi ve oynadı.
1934 yılında Kuleli Askerî Lisesini bitirerek, l Mayıs 1934’de Kara Harp Okuluna geçti. Kara Harp Okulunun 1936 yılında İstanbul’dan Başkent Ankara’ya taşınmasında bulundu. 1937 yılında Kara Harp Okulu’nun Ankara’daki ilk mezunları ile mezun oldu. (Sicil No: 1937-57).
30 Ağustos 1937’de Piyade Asteğmeni olarak arkadaşları ile birlikte (Kartal – Maltepe)’de bulunan (Piyade ve atış okuluna) geçti. Buradan 30 Ağustos 1938’de Piyade Teğmeni olarak mezun oldu.
Gerek Ankara’da gerekse tekrar geldiği İstanbul’da Kırım Türkleri ile irtibatı muhafaza ederek bunların millî işleriyle yakından ilgilendi.
8 Eylül 1938’de çekilen kura sonunda ilk Askerî kıtası olan “197. Piyade Alayı II. Tabur 5. Bölük Takım Komutanlığı – Gelibolu”ya tayin olundu.
Eylül 1939’da ikinci Dünya Savaşının arifesinde “197. Piyade Alayı” ile 1939 Trakya manevrasına katıldı, İkinci Dünya Savaşı devam ederken Trakya’da Bulgar, Yunan hudutlarının çeşitli bölgelerinde bu Alay ile vatanı savunma görevlerinde bulundu.
1943 yılı Şubat’ında Zonguldak ilinin Bartın ilçesinden, 197. Piyade Alayından “Kara Harp Okulu Öğrenci Alayı I. Tabur 2. Bölük Takım Komutanlığı’na tayin oldu. Öğrenci bölüğünde subay namzetlerinin titiz bir
disiplin ve yurt sevgisiyle yetişmesinde hizmetleri geçti.
2. Bölük öğrencilerinden, Türk Silâhlı Kuvvetleri’nin Kara Kuvvetleri bölümüne değerli elemanlar yetişmesinde onun emekleri görüldü. Bu bölükten yetişip Kara Kuvvetlerinin çeşitli kademelerinde görev alanlardan, Orgeneral Ragıp Uluğbay, Korgeneral Bülent Türker ve Korgeneral Adnan Doğu zikre şayandır. Ayrıca Millî Güvenlik Konseyi Üyesi, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya da bu bölükten havacı Asteğmen olarak mezun olmuştur. O zamanlar Hava Kuvvetleri Subayları, Kara Harp Okulunda yetişmekte idiler.
Takım Komutanlığından “öğrenci Alayı Emir Subaylığına” tayin oldu. Bu hizmette Alayın idarî işlerinde verimli çalışmalar yaptı, Bir gün Ankara’da Halkevinde Erzincan Milletvekili, Şair Behçet Kemal Çağlar’ın “Edebiyatımızda Hamaset” konulu konferansını dinledi. Bir teskere ile Okul Komutanlığı’na “Bu konferansın okul öğrencilerine de verilmesinin faydalı olacağını” arz etti. Verilen emir üzerine, Çağlar ile
temas ederek konferans gününü tespit ettirdi. Konferans, bir akşam mütalâa saatinde, konferansçı ve dinleyiciler birbirini görmeden. Okul Komutanlığı makam odasında bulunan alıcı verici ses cihazından hitaben yapıldı.
Konferans sonunda bütün öğrenciler Behçet Kemal Çağlar’ı görmek ve alkış tufanına tutabilmek için Nizamiye kapısına yığılmışlardı.
Şair, Okul Komutanlığı makam odasından çıkınca, öğrenciler dört bir yanını sararak, onu omuzlarına almışlar, büyük sevgi ve saygı tezahüratı ile kendisini Harp Okulundan Genel Kurmay Başkanlığı’na kadar
götürmüşlerdir. Bu tezahürattan son derece duygulanan Çağlar ertesi günü Gökgiray’a telefon ederek “Dünkü öğrenci tezahüratından dolayı son derece duygulandığını, öğrencilere selâm ve sevgilerinin iblağını, mümkünse öğrencilere karşı karşıya hitap edebileceği ikinci bir konferansın verilmesini
arzu ettiğini” bildirmiştir. Bu istek Okul Komutanlığınca kabul edilmiş, konferans salonunun küçüklüğü dolayısıyla, Alayın I. ve II. Taburlarına ayrı ayrı günlerde birer konferans daha vermiştir. Bu konferanslarda da büyük sevgi ve saygı görmüştür.
Gökgiray, Kara Harp Okulunun 100. mezunlarını yetiştiren Komuta kademesinde de bulunma şerefine nail olmuştur. Bundan sonra Kara Kuvvetlerinin muhtelif birliklerinin çeşitli kademelerinde görev yapmış,
hizmetlerini büyük bir titizlik içinde yürütmüştür. En son 25. Piyade Alayı, Alay Komutan Muavinliği (Ardahan’da) görevinden kendi isteğiyle Yarbay rütbesinde “1960 inkılâbının Millî Birlik Komitesi “nce içişleri Bakanlığı, Sivil Savunma Başkanlığı, Sivil Savunma Uzmanlığı (Şişli, İstanbul) görevine tayin oldu. Buradan da 7.5.1962 tarihinde “Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü, Sivil Savunma Uzmanlığı (Karaköy – İstanbul) görevine tayin edildi. O, sivil hizmette iken dışarıdan, İstanbul Ü. Hukuk Fakültesini “iyi” derece ile 1967 yılında bitirdi.
7.4.1972 tarihinde Sivil Savunma Uzmanlığından istifa ederek İstanbul Barosuna kayıt olarak avukatlık stajını yaptı. 01.07.1973 yılında İstanbul’da serbest avukatlığa başladı. 31 Aralık 1982 tarihinde rahatsızlığı sebebiyle avukatlığı bıraktı.
1960 yılında Askerlikten emekli olarak İstanbul’a gelen GÖKGİRAY “İstanbul Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneğine” üye yazıldı. Bu dernekte (10.12.1972 – 9.6.1974) arasında II. Başkan, 10.6.1974 – 30.11.1975 tarihleri arasında da I. Başkan olarak görev yapmıştır. Görevi sırasında, Türkiye’de ilk def a; bir dernekte, tiyatro kolu kurmuş ve Mehmet V. Yurtsever’in yazdığı “Kurban Bayramı Gecesi” piyesi, Beyoğlu’nda Yeni Komedi Tiyatrosunda 3 seans, Eskişehir’de 2 seans, Polatlı’da l seans olmak üzere, oyun büyük bir başarıyla sahnelenmiştir.
Gökgiray, Kırım Türk Tatarları Millî hizmetlerinde çalışmalarına devam etmiş, Kırım Türk Tatarlarının yegâne yayın organı olan “Emel Dergisi” Yazı işleri Müdürlüğünü 12 Aralık 1972 tarihinde deruhte etmiştir, l Ocak 1978 tarihinde derginin sahipliğini de üzerine almıştır.
Bu her iki vazifeyi 31 Aralık 1982 tarihinde safra kesesi ameliyatı olana kadar devam ettirmiştir.
9 Ekim – 6 Kasım 1980 tarihleri arasında HAC farizesini “Hac’cı Temedtü” olarak yerine getirdi.
Emel Dergisi’ndeki yazılarında “Kırımsar” mahlasını kullanan Gökgiray, dul ve çocuksuzdu.
—oOo—
MERHUM ALİ KEMAL GÖKGİRAY TÜRK SİLÂHLI
KUVVETLERİNİN KARA KUVVETLERİ BİRLİKLERİNDE
SIRASIYLA ŞU GÖREVLERDE BULUNMUŞTUR:
— 197. Piyade Alayı I. Tabur 5. Bölük Takım Komutanlığı. Gelibolu/Çanakkale.
— 197. Piyade Alayı III. Tabur 10. Bölük Tk. Komutanlığı,
____________________________
* Bu biyografi, vefatından kısa bir süre önce bizzat merhum Ali Kemal Gökgiray tarafından yazılmıştır.
Emel, sayı: 138 Eylül – Ekim 1983
