Emel KIRIM VAKFI
MANDOKY KONGUR ISTVAN (10.2.1944 – 22.8.1992)
Emel’in Temmuz-Ağustos 1992, 191 numaralı sayısında vefat ettiğini bildirdiğimiz kıymetli Türkolog Mandoky Kongur, 22 Ağustos 1992 günü Dağıstan’ın başşehri Mahaçkale’de vefat etmiştir. Kıymetli Türkolog Dr. Henryk Jankovvski’nin rahmetli Mandoky Kongur’un eşi Kazak Türkü Onayra hanımdan aldığı bilgiye göre, Mandoky Kongur vasiyeti üzerine Kazakistan’ın Başşehri Alma Ata’da, eski SSCB içerisindeki bütün Türk toplumlarının temsilcilerinin katıldığı bir cenaze merasimi ile toprağa verildi. Hayatını Türklük uğruna mücadele ile geçiren, Mandoky Kongur’un kendisi tarafından kaleme alınmış biyografisini sunuyoruz. Allah Rahmet Eylesin.
“Ben Mandoky Kongur. Anamın adı Karaszy Kocskor Erzsebet, babamın adı Mandoky Sandor Kulany. Macaristan’ın Büyükovasındaki Büyük Kumanistan’ın başşehri Karsak’ta 10 Şubat 1944’de doğdum. İlk ve ortaokulu Karsak’ta bitirdim. On yaşından itibaren ata-babalarım iki asır önce unutulmuş Kıpçak ana diline olan özlemim sebebiyle, Macaristan’ı işgal eden ve garnizon olarak Macaristan’ın her yöresine götürülüp yerleştirilmiş Sovyet Ordusunun Türk asıllı askerlerinden Kazak, Kırım Kazan Tatarı ile Karaçay yiğitlerinden, kendi Ana dilleri olan Türk lehçelerini öğrenmeye başladım. İstikbalde de Türk Dünyası’nı daha yakından tanımak özlemiyle 14 yaşında hemşehrim, Karsaktı Kıpçak, Prof. Dr. Gyula Nemeth’le ilişki kurdum ve onun hayatının sonuna kadar onun çocuğu, dostu ve arkadaşı olarak kaldım. Liseyi bitirince hayatımın bundan sonraki bölümünde ata-babalarımız Türklerin, tarihi, dili, kültürü, medeniyetini araştıran Türkolog olmaya karar verdiğim için tereddütsüzce Budapeşte Üniversitesi’nin Türkoloji bölümünde 1963-1968 yılları arasında Prof. Nemeth’in talebesi oldum. Türkolojiden başka Moğol filolojisinde Prof. Ligeti, Arap filolojisinde Prof. Czegledy, İran filolojisinde ise Prof. Telegdi ve Doç. Bodroligeti’den tahsil gördüm. Üniversiteyi bitirdikten sonra bu üniversitede Türkoloji bölümünde Prof. Nemeth’in asistanı olarak göreve başladım. 1969’da Dobruca Kırım Türklerinin dili ve halk edebiyatı hakkındaki üniversitelik doktora tezi yazdım. 1981’de ise Macaristan Kıpçaklarının dil yadigarları diye akademilik kandita doktora tezi hazırladım.
Öğrenci iken Dobruca (Romanya ve Bulgaristan), Moğolistan ve Eski SSCB’nin Kırgız, Kazak, Karakalpak Özbek ve Türkmenistan cumhuriyetlerine gidip İlmî araştırmalar yaptım. Üniversiteyi bitirdikten sonra ise bu bölgelere, Kafkasya’nın Nogay, Karaçay, Malkar ve Kumukların oturduğu muhtar cumhuriyetler ile İdil boyundaki Başkurt ve Tataristan’ı da koşup (ekleyip. Emel’in notu) araştırma ve seyahatlerime bugüne kadara devam etmekteyim. Bu sırada Türkiye dışındaki Türklüğün, tarih, dil, etnografya ve folkloru hakkında bir çok malzeme topladım.
Budapeşte, 1992 yılı Mart ayının 25 nci gününde Mandoky KONGUR
