Diaspora’daki Köylerimizden : Zaferhamit Köyü

Zaferhamit Köyü, Eskişehir’in Çifteler ilçesine bağlı olup 1894 yılında doğrudan Kırım’dan gelenlerle, vatanları Kırım’dan önce o zaman Osmanlı toprakları olan şimdiki Romanya ve Bulgaristan arazisine göçüp, oradan da Anadolu’ya muhacir olarak gelen Kırım Tatarları tarafından kurulmuştur. Köyün ilk kurucuları Şaban Odaman ile Hacı Yahya ve dört kardeşidir. Köyü ilk kuranlar “93 Harbi” diye de bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus harbi sonrasında önce Eskişehir’in Sultandere köyüne gelmişler, ancak şehre yakın olduğu gerekçesiyle burasını kabul etmemişlerdir. Daha sonra bir süre Kaymazyaylası’nda çadır kurarak bir süre orada yaşamışlar, ancak yerli ahali tarafından oradan da kovulmuşlardır.

 

Köyün kuruluş yeri, köyün şimdiki yerinin batısındaki düz arazi imiş. O vakitler köyün arazisi Sivrihisarlıların otlağı imiş. İlk olarak buraya gelenler civardaki pek çok yerleşim yerini içine alan Sultan II. Mahmut’un vakıf arazisi yerine devlet arazisine yerleşmek gayesiyle burasını tercih etmişlerdir. Köyün adının İstiklâl Harbi sonrasında zaferin kazanılmasıyla beraber “Hamit” adındaki komutanın adının “Zafer” ile birleştirilmesinden “Zaferhamit” olduğu söyleniyor. Daha sonra bir ara “Mamakören” ya da “Mamağın öreni” adının da konulmak istendiği olmuştur.

 

İlk kuruluşunda köyün nüfusu 120-150 civarında imiş. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilân edilmesinden sonraki yıllarda da Bulgaristan ve Romanya’dan çok sayıda göçmen köye gelmiş, hane sayısı 1955-1960 yılları arasında 100-120 haneye kadar çıkmıştır. 1996 yılında ise 55 hanede 220-230 kişi yaşamaktaydı.

 

Zaferhamit köyü, Çifteler-Kaymaz asfalt yolu üzerinde olup, Çifteler İlçesi’ne 12 km., Sivrihisar’ın Kaymaz nahiyesine ise 7 km. mesafededir. Köy, kuzeyinde Kaymaz nahiyesi, kuzey batısında Kaymazyayla köyü, güneyinde Yıldızören köyü, güney batısında Körhasan köyü ve doğusunda da Yaverören köyü ile komşudur.

 

Köyün altyapı problemi kalmamış olup, köy camii Hicrî 1310’da (Milâdî 1892-1893) Hacı İbadullah Aqay tarafından inşa ettirilmiştir. Köy yolu 1953 de stabilize olarak yapılmış, 1976’da da asfalt olmuştur. Köye elektrik 1976’da bağlanmış, su da aynı yıl her bir evin avlusuna kadar getirilmiştir.

 

Köylünün genel ekonomik seviyesi iyi olup tarım başlıca geçim kaynağıdır. Tarım yapılan arazi miktarı yaklaşık 26.000 dekardır. Ayrıca 3.000 dekar da mera arazisi vardır. Köyün çevresinden geçen Sarısu ve Sakarya sulama kanalları sayesinde tarım yapılan arazinin 2.000 dekarında sulama yapılmaktadır. Nadas uygulanarak buğday, arpa, yulaf, nohut ve kavun gibi ürünlerle beraber, sulanan arazide şeker pancarı tarımı yapılmaktadır. Köyün güney ve kuzeyindeki bahçelerde bol miktarda elma ve armut yetiştirilmekte, sebzecilik de yapılmaktadır. Bağcılık son yıllarda önemini kaybetmiştir. Modern âlet ve ekipmanların kullanılarak tarımın yapıldığı köyde ilk traktör 1950 yılında Beytullah Demir tarafından alınmıştır. Zaferhamit köyünde halen 30-35 traktör, bir de biçerdöğer var.

 

Köyde yaşayanların çoğu kurban kesebilecek bir ekonomik gelire sahiptir. Önceleri 15.000 küçükbaş, 500-600 büyükbaş olan hayvan sayısı giderek azalmış; halen 1.500 küçükbaş, 50 de büyükbaşa inmiştir.

 

Zaferhamit köyünde tarım yapılan araziler bulundukları mevkilere göre Kırağıl, Tuzluk, Çataltepe, Kumtepe gibi çeşitli isimlerle anılmaktadır. Köyde ulaşım için sabah-akşam gidip gelen minibüsün yanında, 10 kadar da özel otomobil kullanılmaktadır.

 

Köyde yenilen ekmeklerin önemli bir kısmı içi çamur sıvalı köy fırınlarında pişirilmekte olup, çok az bir miktar da Çiftelerden getirtilerek tüketilmektedir.

 

Zaferhamit köyü Türk İstiklâl Harbi’nde ve ondan önceki muharebelerde çok sayıda şehit vermiştir. Çanakkale ve Yemendeki muharebelere bu köyden iştirak eden 17 kişiden sadece altısı geri dönebilmiştir. Savaştan sağ olarak geriye dönebilenler İbadullah Dinçer, Mehmet Kolay, Recep Akbulut, Mehmet Dönmez ve Rifat Bayraktar’dır. Bundan başka, daha yakın tarih sayılan 1974’deki Kıbrıs Harekâtına bu köyden Remzi Kuru iştirak etmiştir. Türk İstiklâl Savaşı sırasında Yunan ordusu bu köye de girmiş ve köyde 1922-1927 yıllarında üretim yapılamadığından dolayı kıtlık yaşanmıştır. Bundan başka, Zaferhamit köyünde 1939’da dolu, 1992 yılında da kuraklık felâketleri yaşanmıştır.