Emel KIRIM VAKFI
– KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ NİĞDE ŞUBESİ OLAĞAN KONGRESİ YAPILDI
– KIRIM’DA İADE EDİLEN İBADETHANELER YETERLİ DEĞİL
– KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GEBZE ŞUBESİ KIRIM GECESİ TERTİP ETTİ
-“GÜNÜMÜZ DÜNYASINDA MÜSLÜMAN AZINLIKLAR” İLMÎ TOPLANTISI VE KIRIM
– KIRIM VE KAZAN TATARLARININ MOSKOVA’DAKİ ÖZBEKİSTAN BÜYÜKELÇİLİĞİ ÖNÜNDEKİ EYLEMİ
– KIRIM KOMÜNİSTLERİNİN LİDERİ LEONİD GRAÇ KIRIM YÜKSEK SOVYETİ BAŞKANLIĞINA SEÇİLDİ
– KIRIM YÜKSEK SOVYETİ BAŞKAN YARDIMCILARI SEÇİLDİ – BÜYÜK SÜRGÜN’ÜN 54. YILDÖNÜMÜ İÇİN RESMÎ ANMA TÖRENİ
– GRAÇ BÜTÜN POLİTİKALARININ UKRAYNA ÇIKARLARINA UYGUN OLACAĞINI İDDİA ETTİ
– KIRIM TATARLARI BÜYÜK SÜRGÜN FACİASININ 54. YILDÖNÜMÜNÜ KIRIM’DA ANDILAR
-İSTANBUL’DA “SÜRGÜN’ÜN 54. YILINDA KIRIM TÜRKLERİNİN EĞİTİM MESELESİ” KONULU TOPLANTI
– KIRIM TATARLARININ VATANDA İSKÂNINA KAYNAK TEMİNİ İÇİN MİLLETLERARASI TAAHHÜT KONFERANSI TEHİR EDİLDİ
– DEMİREL UKRAYNA’YA GİTTİ
– SÜLEYMAN DEMİREL KIRIM’DA
– HOCA AHMET YESEVÎ VAKFENİN TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR FAALİYETLERİ VE KIRIM
– KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ SUNGURLU ŞUBESİ TEPREÇI
– BULGARİSTAN HÜKÜMETİ KIRIM’DAN SÜRÜLEN BULGARLARIN YENİDEN İSKÂNINA YARDIM EDECEK
– DEMİREL YALTA’DA
– AKMESCİT DE İSMAİL BEY GASPIRALI ABİDESİ AÇILDI
– KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ KONYA ŞUBESİ OLAĞAN KONGRESİNİ YAPTI
– TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI VAKFI TÜRK DÜNYASI ÇOCUK ŞÖLENİ
– KIRIM YÜKSEK SOVYETİ MİLLETVEKİLİ RODİVİLOV SALDIRIYA UĞRADI
– KIRIM’DA TANINMIŞ BİR İŞADAMI YASAK SİLÂH BULUNDURMAKTAN MAHKÛM EDİLDİ
– GEBZE’DE TEPREÇ
– KIRIKKALE’DE TEPREÇ
– KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GENEL MERKEZİ KÜLTÜR BAKANLIĞI SANATÇILARINA YEMEK VERDİ
– KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ İZMİR ŞUBESİ KURULDU
– UKRAYNA HÜKÜMETİ KIRIM-MOSKOVA ANLAŞMASINA VERİLECEK ONAYI BEKLEMEYE ALDI
– KIRIM TATARLARININ YENİDEN İSKÂNINA MİLLETLERARASI MADDÎ DESTEK KONFERANSI TOPLANDI
– KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GENEL MERKEZÎ OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL TOPLANTISI YAPTI
– MİLLÎ KAHRAMAN MUSA MAMUT ÖLÜMÜNÜN 20. YILDÖNÜMÜNDE ANILDI
– KIRIM’DAN GELEN ÖĞRENCİLERE YARDIM
– KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GENEL MERKEZİNİN YAYINLARI
-MEHMET NİYAZİ’NİN SAĞIŞ KİTABI ROMANYA’DA YENİDEN YAYINLANDI
KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ NİĞDE ŞUBESİ OLAĞAN KONGRESİ YAPILDI
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Demeği Niğde Şubesinde 2 Mayıs 1998 Cumartesi günü Dr. M. Ali Alan başkanlığında yönetim kurulu ve diğer üyelerin iştiraki ile salt çoğunluk sağlanarak olağan kongre yapıldı.
Kongre, saygı duruşu ve İstiklâl Marşının okunması ile başladı. Şube Yönetim ve Denetleme Kurulları Raporlarının okunması ve müzakeresi, raporların incelenmesi, iki yıllık tahmini bütçenin görüşülüp onaylanması, şubenin yönetim, denetleme, disiplin kumlu üyeleri ve Genel Merkez delegelerinin asil ve yedek olarak belirlenmesinin ardından, Şube Başkanı Dr. M. Ali Alan, İkinci Başkan Doç. Dr. Fahri Özbayoğlu ve Genel Sekreter öğretim görevlisi Ahmet Gökdemir, Kırım Tatarlarının ve Türk Dünyasının bugünkü ve gelecekteki durumları hakkında değerlendirmeler yaptılar. Konuşmacılar, gelecek nesillerin bu konuda duyarlı olmalarını, Kırım’daki kardeşlerimize karşı üzerlerine düşen sorumlulukları en iyi şekilde yerine getirmeleri gerektiğini vurguladılar. Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Niğde Şubesi gerçekleştirilecek faaliyetleri de müzakere ederek karara bağladı.
KIRIM’DA İADE EDİLEN İBADETHANELER YETERLİ DEĞİL
Kırım’da komünist dönemde gasp edilerek kuruluş gayeleri dışında kullanılan ve büyük tahribata maruz kalan ibadethanelerden binaları ayakta kalabilenlerin iadesi işlemi yeterli olmuyor. Akmescit’de yayınlanan Rusça Knmskoe Vremya gazetesinin 6 Mayıs 1998 tarihli nüshasında, Kırım Muhtar Cumhuriyeti hükümeti nezdindeki Din İşleri Şûrası Başkanı Vladimir Maliborskiy’nin Kırım’da mevcut 700 dinî cemaat ve cemiyetten yalnızca 250’sine bina temin edildiğini açıkladığı kaydedildi. Maliborskiy’nin açıklamalarına göre, dinî cemaatlere ibadethane temini oranı Ortodoks Hristiyanlar arasında % 46, Müslümanlar arasında % 41, Baptist Hristiyanlar arasında % 85 ve 7. Gün Adventist Hristiyanlar arasında da % 60-70 oranındadır. 1997 yılı içinde toplam 10 ibadethane dinî cemaatlere iade edildi.
KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GEBZE ŞUBESİ KIRIM GECESİ TERTİP ETTİ
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Gebze Şubesinin 9 Mayıs 1998 tarihinde Tuzla Adli-2 Restoran’da düzenlediği “Kırım Gecesi” geniş bir iştirak ile coşkulu bir şekilde gerçekleşti.
Sunuculuğunu Hakan Gürtunca ve Ayça Ekim İkilisinin yaptığı gece, saygı duruşu, İstiklâl Marşı ve Ant Etkenmen’in okunması ile başladı. Açılış konuşmasını Şube Başkanı Bülent Arış yaptı. Arış konuşmasında, Kırım’ın coğrafî yapısından, Kırım Tatarlarının tarihinden, Mustafa Abdülcemil Kınmoğlu’ndan, son yapılan parlamento seçimlerinden ve Kırımoğlu’nun Refat Çubar ile birlikte milletvekili olarak Ukrayna Par-lamentosu’na girdiğinden bahsetti. Kırım Tatarlarının bugünkü Kırım’da ve göç sırasında çektikleri zorluklara da değinen Arış, Kırım’daki ve Vatan’a dönüş çabasında bulunan kardeşlerimiz için, Türk -halkının tamamını yardıma çağırdı.
Geceye, Doğru Yol Partisi Milletvekili Namık Kemal Zeybek, Anavatan Partisi Milletvekili Bülent Atasayan, Gebze Kaymakamı T. Cumhur Ersoy, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Rektörü Prof. Dr. Ahmet Ayhan, 115. Alay Komutanı Topçu Kurmay Albay Zeki Durlanık, Eskişehir eski milletvekili Hüseyin Aksoy, Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesi Başkanı Celâl İçten, Kocaeli Şubesi Başkanı Caner Toplu ve Yönetim Kurulu Üyeleri, Çatalca Şubesi Başkanı İbrahim Yörük, Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Necmettin Yalta, Düzce Kırım Türkleri Derneği Yönetim Kurulu üyeleri, ANAP Gebze İlçe Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyeleri, DTP Kocaeli İl Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyeleri, DTP Körfez İlçe Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyeleri, DTP Gebze İlçe Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyeleri ve çok sayıda davetli katılarak renk kattılar.
Daha sonra Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Gebze Şubesi Kız Halk Oyunları Ekibi’nin şaline alarak Kırım Tatar halk oyunlarından sunduğu örnekler büyük takdir topladı. Halk oyunlarının icrasından sonra, sahneye çıkan TRT İstanbul Televizyonundan Yapımcı-Yönetmen Bünyamin Aksungur, Türk Sanat Müziği ve Kırım Tatar müziğinden örnekler sunarak coşkulu bir hava yarattı. Gecenin bu bölümünde ise Hakan Gürtunca, Cevat Mardacı, Bünyamin Aksungur, Ömer Canbek, İsmail Yılmaz ve Yakup Demire Protokol üyeleri tarafından Gebze Şu-besi’nin hazırladığı Teşekkür Belgeleri verildi.
Belge takdimi sırasında söz alan Rektör Prof. Dr. Ahmet Ayhan, kendilerinin Kocaeli sınırları içerisinde Kırım’a maddî yardım kampanyası başlattıklarını, fakat bunun yurt çapında yapılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, belge takdiminde konuşan Namık Kemal Zeybek, hitabeti ile misafirleri coşturdu: “Hazar’ın suyu kabarıyor. Bilirsiniz Hazar’ın suyu kabarınca Türk’ün kanı kaynar. İşte sırasıyla Türk Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını elde ediyorlar. İnşallah sıra Kırım’dadır.”
Gecenin ilerleyen saatlerinde Hakan Gürtunca ve Serdal Bektaş sahne alarak Kırım Tatar yırlarını en güzel şekilde seslendirerek salondaki tüm davetlileri coşturdu. Gecede ayrıca misafirlere İzmir Alaş Kımız Çiftliğinden özel olarak getirtilen “kımız” ikram edildi.
“GÜNÜMÜZ DÜNYASINDA MÜSLÜMAN AZINLIKLAR” İLMÎ TOPLANTISI VE KIRIM
Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi’nin İstanbul’daki merkezinde düzenlediği III. Kutlu Doğum Haftası çerçevesindeki “Günümüz Dünyasında Müslüman Azınlıklar’ konulu İlmî toplantıda Kırım Tatarlarının meselelerine de yer verildi. İlmî toplantının 10 Mayıs 1998 Pazar günkü “Balkanlar ve Kırım’da Müslüman Azınlıklar” başlıklı oturumunda Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Hakan Kırımlı bu konuda bir tebliğ verdi. Dr. Kırımlı, tebliğinde Kırım Tatarlarının etnik tarihî teşekkülü üzerinde durarak, bu halkın esasında Kırım yarımadasında azınlık değil, aslî yerli millet statüsünde olduğunun altını çizdi. Kırım Tatarlarının sayı itibarıyla yarımadada azınlığa düşürülmelerinin Çarlık Rusyası’ndan başlayarak uygulanan politikaların neticesi olduğunu ve 1944 Büyük Sürgün’ünün aslında bu politikaların son noktasını teşkil ettiğini kaydetti. Dr. Kırımlı tebliğinde, Kırım Tatar tarihinin ana noktalarına ve bugünkü duruma da değindi.
Aynı toplantıda söz alan Türkiye Diyanet Vakfı yöneticisi Yakup Üstün de Kırım Tatarlarının dinî hayatlarının bugünkü durumu ve Türkiye Diyanet Vakfının Kırım’daki faaliyetleri hakkında bilgi verdi.
KIRIM VE KAZAN TATARLARININ MOSKOVA’DAKİ ÖZBEKİSTAN BÜYÜKELÇİLİĞİ ÖNÜNDEKİ EYLEMİMoskova’da yaşayan Kırım Tatarları ve Kazan Tatarlarından bir grup ile Vatan Partisi temsilcileri 13 Mayıs 1998 tarihinde Özbekistan’ın buradaki büyükelçiliği önünde bir piket eylemi yaptılar. Kırım Tatar ve Kazan Tatar temsilcileri Özbekistan hükümetinin vatanları Kırım’a dönmek isteyen Kırım Tatarlarına çıkardığı güçlükleri protesto ederek, Kırım Tatarlarının Özbekistan yurttaşlığından vergi ödemeksizin çıkabilmelerinin teminini talep ettiler. Pikete katılanlar Özbekistan’ın Moskova sefiri A. Şahkâmilov ve başkonsolos A. Refikov ile görüştüler. Bu görüşmelerde Özbek diplomatlar problemin çözüleceğini vaad ettiler.
KIRIM KOMÜNİSTLERİNİN LİDERİ LEONİD GRAÇ KIRIM YÜKSEK SOVYETİ BAŞKANLIĞINA SEÇİLDİ
Kırım komünistlerinin lideri Leonid İvanoviç Graç 14 Mayıs 1998 tarihinde Kırım Yüksek Sovyeti’ne başkan seçildi. Toplam 100 üyeli parlamentoda 39 red oyuna karşılık 52 üyenin kabul oyunu alarak başkan olan Graç’ın rakibi Orkapı (Krasnoperekopsk) belediye başkanı Sergey Kunitsın ise 34 oy aldı.
1948 doğumlu olup Tarih Doktoru ünvanını taşıyan Leonid İvanoviç Graç, 1967’den itibaren Kerç’deki balık konserve sanayinde çalıştı. 1991 yılında Komünist Partisi Kırım Oblast Komitesinin başına getirildi. Graç, Sovyetler Birliği döneminden bu yana Kırım Tatarlarına karşı düşmanca tutum ve uygulamalarıyla tanınıyor.
KIRIM YÜKSEK SOVYETİ BAŞKAN YARDIMCILARI SEÇİLDİ
Kırım Yüksek Sovyeti’nin 15 Mayıs 1998 tarihli oturumunda Yüksek Sovyet Başkan Yardımcılıklarına Sudak sayfiye tesisleri başkanı Boris Deyça ve Ukrayna Komünist partisi Gözleve şubesi başkanı Yuriy Kornilov seçildi. Aynı oturumda 15 kişiden oluşan Başkanlık Divanı da belirlendi. Buna göre, Başkanlık Divanı’na Komünistlerden 5 kişi, Rus şovenisti Soyuz (Birlik) partisinden 1 kişi, Ukrayna Sosyalist Partisinden 1 kişi ve bağımsızlardan da 7 kişi girdi. Bir koltuk ise hâlâ boş tutuluyor.
BÜYÜK SÜRGÜN’ÜN 54. YILDÖNÜMÜ İÇİN RESMÎ ANMA TÖRENİ
Kırım Tatarlarının vatanlarından topyekûn sürgün edilmelerinin 54. yıldönümü münasebetiyle Kırım Muhtar Cumhuriyeti yöneticileri resmî anma törenleri düzenlediler. Bu bağlamda, 15 Mayıs 1998’de Ak-mescit’deki Ukrayna Müzikal tiyatrosu salonunda büyük bir toplantı gerçekleştirildi. Toplantıda Kırım Yüksek Sovyeti Başkanı Leonid Graç, Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın Kırım’daki Özel Temsilcisi Vasiliy Kiselyov, Ukrayna Cumhuriyeti Milliyetler ve İskân Meseleleriyle İlgili Devlet Komitesi Başkan Yardımcısı Yuriy Beluha ve Akmescit Belediye Başkanı Anatoliy Yefımenko törende hazır bulunarak konuşma yapanlar arasındaydılar. Kürsüye çıkanlardan Kırım Muhtar Cumhuriyeti Milliyetler ve Sürgün Edilmiş Yurttaşlar Cumhuriyet Komitesi Başkanı Ziya Halikov Vatan’a dönebilen Kırım Tatarlarının durumuna ilişkin önemli rakamlar verdi. Buna göre, Kırım’a resmen dönebilen Kırım Tatarlarının toplam sayısı 260.000 olup, bunların 110.000’i meskenden mahrumdur. Çalışabilir durumdaki 130.000 Kırım Tatarından yaklaşık yarısı işsizdir.
GRAÇ BÜTÜN POLİTİKALARININ UKRAYNA ÇIKARLARINA UYGUN OLACAĞINI İDDİA ETTİ
Kırım komünistlerinin lideri ve Kırım Yüksek Sovyeti Başkanı Leonid Graç bütün icraatlarının “Kırım’daki kötü ekonomik durumun politik manevralar için kullanılmaması gerektiğine olan “sarsılmaz” inancına dayanacağını iddia etti. Graç 16 Mayıs 1998’de Kiev’de Rusça yayınlanan Den gazetesine yaptığı açıklamada bu yüzden “kimsenin kızıl bir başkandan korkmaması gerektiğini” söyledi. “Kızıl başkanın dikkat edilmesi gereken bütün hususların farkında olduğunu” söyleyen Graç şöyle devam etti: “Bir Ukrayna devleti, anayasası ve kanunları var. Herşey kanunlara uygun olarak yapılmak zorundadır.” Devletin ve halkın çıkarlarının her-şeyin üstünde olduğunu söyleyen Graç, başkaları ne düşünürse düşünsün, kendisinin bu hususun bütün işlerin ve kararların belirleyicisi olduğuna inandığını iddia etti.
KIRIM TATARLARI BÜYÜK SÜRGÜN FACİASININ 54. YILDÖNÜMÜNÜ KIRIM’DA ANDILAR
Kırım Tatarlarının vatanlarından topyekûn sürgün edilmelerinin 54. yıldönümü Kırım’da başta başşehir Akmescit olmak üzere, Kırım Tatarlarının yaşadığı her yerde acı ve kararlılık dolu törenlerle anıldı. 18 Mayıs 1998 günü Akmescit’de yapılan törenler genel uygulaması itibarıyla gelenek haline gelen tarzda icra edildi: Biri Salgır Parkı’nda, diğeri de Demiryolu İstasyonu yanında olmak üzere iki ayrı meydanda toplanan Kırım Tatarları iki dev kolon halinde şehir merkezindeki hâlâ Lenin’in heykelinin bulunduğu ana meydanda buluştular ve asıl miting burada gerçekleştirildi. Bu yılki törenlerin ilginç ayrıntılarından biri de, Kırım Tatarlarına olan düşmanca tutumu ile bilinen Kırım Yüksek Sovyeti Başkanı ve Kırım Komünistlerinin lideri Leonid Graç’ın vazifesi icabı sürgün kurbanları abidesine çelenk koymak durumunda kalmasıydı. Graç çelengini koyarken çevresindeki Kırım Tatarlarının ellerindeki pankartlarda Büyük Sürgün un sorumlusu olan Sovyetler Birliği Komünist Partisinin hesap vermesi talebi yer alıyordu.
Çok yoğun yağmura rağmen 10.000’i aşkın Kırım Tatarının toplandığı ana meydandaki mitingde önce Kırım Tatar millî marşı “Ant Etkenmen” topluca okunduktan sonra, Kırım Müslümanları Müftüsü Hacı Nuri Efendi Kur’an-ı Kerîm tilâvetinde bulundu ve dua etti. Daha sonra kürsüye gelen Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, “Çok milletler için buğün serbest bağımsızlıkların kazanıldığı gündür. Ama bizim facialı tarihimizde öyle oldu ki en mânâlı gün oldu. Çünkü, bizim bağımsız devletimiz 1783 senesinde yok edildi. Bizim ana toprağımız düşman eline geçtikten sonra, bizim milletimize karşı en büyük ve en vahşî cinayet 1944 yılında yapıldı” dedi. Kırımoğlu sürgün vahşetini de “Komünist rejimin Kırım’ın aslî halkına karşı işlediği cürüm olarak” tasvir etti.
Kırım Tatar nüfusunun yarısının hâlâ Kırım dışında olduğunu söyleyen Kırımoğlu, “Onların, Kırıma gelebilmek için bizim yardımımıza ihtiyaçları var” dedi. Konuşmasında seçimlere ve Kırım’ın yönetim mekanizmasına da değinen Kırımoğlu toplam nüfusun % 10’dan fazlasını oluşturan Kırım Tatarlarının parlamentoda temsil edilmediklerini, devlet dairelerinde nüfuslarının ancak 3-4 kat altında yer alabildiklerini, hiç bir .Kırım Tatarının Kırım’da bir kurum, kuruluş, kolhoz ya da sovhozun başında olmadığını, Kırım Tatarlarının âdetâ ikinci sınıf vatandaş muamelesi gördüğünü kaydetti. “Parlamentoda temsil edilmeyen bu halk haklarını sokaklarda aramaya zorlanmaktadır” dedi. Kırımoğlu, komünistlerin amacının Sovyetler Birliğini yeniden kurmak ve bir Slav birliği oluşturmak olduğunu belirterek, liderleri Leonid Graç’ın parlamento başkanı seçilmesini kesinlikle tasvip etmediklerini söyledi. Ayrıca Ukrayna parlamentosuna, Kırım parlamentosunda Kırım Tatarlarına en az 20-25 sandalye verilerek seçimlerin yeniden yapılması için bir teklif sunacaklarını, Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma’nın da buna taraftar olduğunu, ancak bunu gerçekleştirebilmek için Kırım Tatarlarının her zamankinden daha fazla birlik olmaları gerektiğini söyledi.
Kırımoğlu’ndan sonra kürsüye çıkan Ukrayna Halk Hareketi (Ruh) Partisi Kırım Teşkilatı Başkanı Leonid Pilunskiy partisinin Genel Başkan Vyaçeslav Çornovil’in imzasıyla Büyük Sürgün un 54. yıldönümü münasebetiyle yayınladığı bildiriyi okudu.
Mitingde konuşma yapan pek çok kişi arasında, Çeçenistan Cumhurbaşkanı Aslan Mashadov un dış ekonomik ilişkiler temsilcisi Maksut Haşbarov ile merkezi Danimarka nın başşehri Kopenhag’da bulunan Barış Enstitüsünden Dr. Christian Scherer dikkat çekti.
Mitingin sonunda kabul edilen ortak bildiri Kırım Tatar Millî Meclisi Siyasî-Hukukî Bölümü Başkanı Nadir Bekir tarafından okundu. Bildiride, Ukrayna devletine yönelik bir dizi talepler bulunmaktaydı. Söz konusu talepler arasında, sürgünden dönen Kırım Tatarlarının Ukrayna yurttaşlığına alınmaları prosedürünün kolaylaştırılması, devlet ve hükümet organlarında temsil edilmelerinin garanti altına alınması ve düzenlenmesi, “Ukrayna’da Kırım Tatar Halkının Statüsü” ve “Kırım Tatar Halkının 1944 yılında Sürgün Edilmesiyle İhlâl Edilen Haklarının İhyası” başlıklı kanunların kabul edilmesi ve Kırım Muhtar Cumhuriyeti dahilinde bir devlet dili olarak Kırım Tatar dilinin de Rusça ve Ukraince ile beraber bilfiil kullanılması gibi hususlar yer almaktaydı.
KIRIM TATAR ŞEHİTLERİ İSTANBUL’DA ANILDI
18 Mayıs 1944 sürgün faciası esnasında ve sonrasında hayatını kaybedenler ve Kırım şehitleri için, 17 Mayıs 1998 Pazar günü Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesinde bir anma toplantısı yapıldı ve mevlût okutuldu.
Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay’ın açış konuşmasının ardından, cemiyetin faal üyesi Erşahin Ahmet Ayhün Kırım Tatar şehitlerinin ruhları için Kur’an-ı Kerîm okudu ve dua etti.
Anma toplantısında derneğin misafiri olarak İstanbul’da bulunan Kırım Tatar Millî Hareketinin faal mensubu, uzun yıllarını Sovyet hapishanelerinde ve çalışma kamplarında geçirmiş tanınmış yazar ve şair İdris Asanin de bir konuşma yaptı. Asanin konuşmasında, Kırım Tatarlarının sürgün faciasını ve facianın ardından başlatılan Vatan mücadelesini, Kırım Tatarlarında vatan sevgisini ve bugün özellikle Kırım Tatar gençlerinin üzerine düşen vazifeleri anlattı.
İSTANBUL’DA “SÜRGÜN’ÜN 54. YILINDA KIRIM TÜRKLERİNİN EĞİTİM MESELESİ” KONULU TOPLANTI
Emel Kırım Vakfı ve Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesi, Büyük Sürgünün 54. yıldönümü münasebetiyle “Sürgünün 54. yılında Kırım Türklerinin Eğitim Meselesi” konulu bir toplantı düzenledi. 18 Mayıs 1998 Pazartesi günü Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’na ait Süleymaniye Kültür Merkezi’nde yapılan anma toplantısı öncesinde, dernek kadınlar komisyonu tarafından hazırlanan çeşitli Kırım Tatar aşları davetlilere ikram edildi.
Programın başında, cemiyet mensubu Erşahin Ahmet Ayhün’ün Kırım şehitleri ve 18 Mayıs 1944 sürgün faciası esnasında ve sonrasında hayatını kaybedenler ruhuna okuduğu Kur’an-ı Kerîm ve duanın ardından Şube Başkanı Celâl İçten bir konuşma yaparak, sürgün faciası ve sonuçları üzerinde durdu. İçten, konuşmasında özellikle cemiyetin Kırım’dan gelen öğrenciler için yaptığı çalışmaları anlattı ve bu öğrencilere maddî ve manevî yardımda bulunanlara teşekkür etti. Kırım’dan gelen Kırım Tatar öğrencileri adına Dilâver Emir’in ve Romanya’dan gelen Kırım Tatar öğrencileri adına Sezgin Nurla’nın yaptığı teşekkür konuşmalarının ardından, üç yıldır Kırım’dan gelen öğrencilere maddî ve manevî yardımda bulunan kişilere ve kuruluşlara Dernek Şube Başkanı Celâl İçten ve II. Başkan Ülker ‘Şanlı tarafından derneğin teşekkür belgesi takdim edildi. Aydınlar Ocağı Genel Başkanı Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş’a da Kırım’a ve Kırım Tatarlarına verdiği destek ve hizmetlerden dolayı Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay tarafından bir plaket sunuldu.
Daha sonra “Sürgünün 54. yılında Kırım Türklerinin Eğitim Meseleleri” konulu bir toplantı yapıldı. Toplantıda, ilk olarak Aydınlar Ocağı Genel Başkanı Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş söz aldı. Sürgünün ilk yıllarından itibaren bu muazzam haksızlığa karşı çıkarak Kırım Tatar Millî Hareketi’nin öncülerinden olan ve bunun neticesinde yıllarca Sovyet hapishaneleri ve çalışma kamplarında kalan, tanınmış millî şair ve yazar İdris Asanin bir konuşma yaptı. Daha sonra kürsüye gelen Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay da konuşmasında, Kırım Tatarlarının geçmişten bugüne eğitim meseleleri, eğitimin Kırım’ın geleceğindeki önemi, Türkiye’de ve Kırım’da eğitim gören öğrencilere destek verilmesi konularına değindi. Konuşmalar esnasında Kırım ve Kırım Tatarlarının mücadelesini anlatan bir slayt gösterisi de yapıldı.
KIRIM TATARLARININ VATANDA İSKÂNINA KAYNAK TEMİNİ İÇİN MİLLETLERARASI TAAHHÜT KONFERANSI TEHİR EDİLDİ
Vatana dönen Kırım Tatarlarının Kırım’da iskânı için kaynak teminini gaye edinen ve Mayıs 1998 içinde yapılması öngörülen Milletlerarası Taahhüt Konferansı Haziran ayına tehir edildi. Ukrayna Başbakan Yardımcısı Valeriy Smoliy’nin 19 Mayıs 1998’de Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı etnik azınlıklarla ilgili Yüksek Komiseri Max van der Stoel ile yaptığı görüşmeden sonra verdiği beyanatta konferansın organizasyondaki bazı aksaklıklara bağlı olarak tehir edildiği açıklandı. Smoliy’in açıklamalarına göre, Ukrayna’nın Kırım’a dönen Kırım Tatarlarının iskân problemlerinin çözümü doğrultusunda ortak milletlerarası çabaya katılmaları için çağrıda bulunduğu 22 ülke arasında yalnızca Amerika Birleşik Devletleri para tahsisine hazır olduğunu beyan etti. Smoliy bununla birlikte, van der Stoel’un kendisine bazı diğer ülkelerin de Amerika Birleşik Devletlerine katılma yönündeki niyetlerini bildirdiklerini söylediğini de açıkladı. Van der Stoel 17-19 Mayıs 1998 tarihleri arasında Ukrayna’yı ve Kırım’ı ziyaret ederek meseleler hakkında yerinde temaslarda ve incelemelerde bulundu. Bu ziyaret sırasında üst seviyeli yöneticilerle ve liderlerle yapılan görüşmelerde özellikle Özbekistan’dan Kırım a dönen Kırım Tatarlarına Ukrayna yurttaşlığı verilmesinin kolaylaştırılması hususları ele alındı.
DEMİREL UKRAYNA’YA GİTTİ
Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel 21 Mayıs 1998’de Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma’nın davetlisi olarak resmî bir ziyaret için Ukrayna’nın başşehri Kiev’e gitti. Türkiye tarafından Ukrayna’ya yapılan bundan önceki üst seviyedeki ziyaretlerde olduğu gibi Demirel’in bu gezisinde de gündemin en önemli maddelerini Kırım Tatarlarına ilişkin hususlar teşkil etmekteydi. Ayrıca, Türkiye Cumhurbaşkanı’nın programında Kırım’ı ziyaret de yer almaktaydı. Demirel’in başkanlığındaki resmî heyette Dışişleri Bakanı İsmail Cem, Devlet Bakanı Ahat Andican, Turizm Bakanı İbrahim Gürdal ve diğer üst seviyedeki siyasî ve diplomatik temsilcilerin yanısıra Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Dr. Ahmed İhsan Kırımlı da bulunuyordu.
Demirel 21 Mayıs sabahı Ankara’dan ayrılmadan önce havaalanında yaptığı basın açıklamasında, “Kırım Özerk Cumhuriyetine de geçerek kardeşlerimiz olan Kırım Tatarlarıyla kucaklaşacağız. Bu ziyaret 1783 yılından bu yana Kırım’a Türk topraklarından yapılan ilk devlet başkanı ziyareti olması açısından tarihî bir mânâ taşımaktadır. Ziyaretim vesilesiyle Kırımlı soydaşlarımıza Anadolu’daki kardeşlerinin hasret ve muhabbet dolu selâmlarını da beraberimde götüreceğim. Türkiye uzun ve acılı bir ayrılıktan sonra anayurtları Kırım’a dönmenin doğal güçlüklerini yaşayan Kırım Türklerinin sorunlarına çözüm getirmek yönünde dost Ukrayna ile birlikte çaba sarfetmektedir. Ziyaretim, bu çabalara yeni bir ivme kazandırılmasına vesile teşkil edecektir. Bu bağlamda Kırımlı soydaşlarımızın karşılaştığı sorunların aşılması yönünde gayret sarfeden Ukrayna’ya takdir duygularımızı iletmek istiyoruz. Ukrayna’nın bu çabalarına desteğimiz artarak devam edecektir” dedi.
Kiev Borispol havaalanında Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma tarafından karşılanan Demirel’in Ukrayna başşehrindeki temaslarında her zamanki gibi Kırım Tatarları meselesi en önemli gündem maddelerinden biri oldu. Her iki ülke cumhurbaşkanı arasındaki iki görüşmede etraflıca ele alınan bu konu ile ilgili olarak Demirel ve Kuçma’nın imzalarıyla yayınlanan Türkiye-Ukrayna Ortak Bildirisinde şu ibareler yer aldı:
“Ukrayna tarafı, yakında başlatılan 1000 konut projesi çerçevesinde Türkiye’nin Kırım Tatarlarının ata topraklarına yeniden iskânlarına artan katkılarından derin bir memnuniyet duyduğunu açıklamıştır. Türkiye tarafı, konut projesini tamamlama taahhüdünü teyid ederken,, aynı zamanda Eximbank kredilerinin bir kısmının Kırım’da yürütülecek ve hem ekonomik faaliyeti harekete geçirecek hem de Kırım Tatarlarının hâlen karşı karşıya bulundukları işsizlik problemini hafifletmeye yardımcı olacak projelere tahsisini teklif etmiştir.”
Kırım Tatarlarının durumuna Demirel’in Kuçma’nın şerefine Mariinskiy Sarayı’nda aynı akşam verdiği yemekte yaptığı konuşmada da değinildi. Türkiye Cumhurbaşkanı bu hususta aynen şunları söyledi:
“Türkiye ile Ukrayna arasındaki dostluk bağlarının en sağlam halkalarından biri de Kırım Tatarlarıdır. Tarihin karanlık bir döneminde zorla yaşadıkları topraklardan kopartılmış olan Kırım Tatarlarının yeniden anayurtlarına dönmeleri demokrasi ve hukukun üstünlüğünün küresel bir mutabakata dönüştüğü zamanımızın ruhuna uygun tarihî bir gelişmedir. Dost Ukrayna’ya bu süreçteki katkılarından ötürü şükranlarımızı bir kere daha iltmek istiyorum. Sürgünden dönen Kırım Tatarlarının Kırım’da yeniden iskân edilmeleri ve Ukrayna’ya yasal, siyasî ve ekonomik entegrasyonlarını kolaylaştıracak tüm tedbirleri desteklemek için her türlü yardıma hazırız. Türkiye hâlen yürütülmekte olan 1000 konut projesiyle, sağladığı eğitim bursları, din hizmetleri ve İnsanî yardımlarla bu yeniden entegrasyon sürecinde Ukrayna’ya yardımcı olmaya çalışmaktadır. Bu konudaki destek ve yardımlarımız sürdürülecektir. Ukrayna’nın uluslararası toplumun sürgünden dönenlere yardımlarını arttırmasına yönelik olarak AGİT ve Birleşmiş Milletlerle işbirliği halinde başlattığı son girişime destek vermeye hazır olduğumuzu da bu çerçevede ayrıca belirtmek isterim.”
SÜLEYMAN DEMİREL KIRIM’DA
Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Ukrayna gezisinin son bölümünde Kırım’ı ziyaret etti. Kiev’deki temaslarını tamamlayan Demirel ve beraberindeki heyet, 23 Mayıs 1998 sabahı özel uçağı ile Kiev’den Kırım’ın başşehri Akmescit’e hareket etti. Uçak havadayken, Demirel son seçimlerde Ukrayna Yüksek Radası’na milletvekili seçilmiş olan Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ve Başkan Birinci Yardımcısı Refat Çubar ile Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Dr. Ahmed İhsan Kırımlı ile Kırım Tatarlarının meselelerini ve ihtiyaçlarını etraflı bir şekilde müzakere etti.
Türkiye heyeti Akmescit havaalanında Kırım Muhtar Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti Başkanı Leonid Graç tarafından karşılandı. Graç’ın liderliğindeki yeni komünist Kırım idaresi, Demirel ile Kırım’a ayak bastığı andan itibaren onu büyük bir heyecanla bekleyen Kırım Tatarlarının Türkiye Cumhurbaşkanı ile temasını önleyebilmek için her türlü tedbire başvurdu. Şu cümleden ellerinde Kırım Tatar ve Türkiye bayraklarıyla havaalanında bekleyen kalabalık Kırım Tatar grubu aprona alınmadığı gibi, Demirel’in muhtar cumhuriyet yetkilileriyle yaptığı toplantıya da Kırım Tatar temsilcilerinin alınmamasına gayret gösterildi. Kırım’daki işa-damlarıyla düzenlenen toplantının da tamamen Rus atmosferinde geçmesine program düzenleyiciler büyük çaba sarfettiler. Bütün bu çirkin tedbirlere rağmen, Demirel kendisini dışarıda heyecanla bekleyen Kırım Tatar grubunun yanına giderek onları selâmladı ve hatırlarını sordu.
Demirel için Akmescit’de düzenlenen resmî programda “Moskva” otelinde şerefine düzenlenen öğle yemeği de yer almaktaydı. Demirel burada yemeği veren Graç’a hitaben yaptığı konuşmada şunları söyledi:
“Dost Ukrayna’ya eşim ile birlikte gerçekleştirmekte olduğumuz bu ikinci ziyaret çerçevesinde bu defa güzel Kırım’ı da ziyaret edebildiğimiz için büyük mutluluk duymaktayız. Biraz önce ifade buyurduğunuz nazik sözler ve burada bize gösterilen sıcak misafirperverlik için teşekkür ederim.
Kırım’ın şanlı bir tarihi vardır. Medeniyetlerini bölgemizde yeşertmiş olan hemen hemen bütün halkların Kırım tarihinde yerleri olmuştur. Sanat ve ticaretin yanısıra, savaşlar ve sürgün de bu tarihin önemli anlarını oluşturmuş ve belleğimizde yer etmiştir. Şüphesiz, geçmişi hatırlamaya devam edeceğiz. Ancak hiç bir halk geçmişte yaşamaz. Halklar bugünü yaşar ve yarınlar için hazırlanır. Binaenaleyh, şurası da bir gerçektir ki içinde yaşadığımız bu dönem yine tarih sayfalarına geçecek önemdedir. Zira Uk-rainler, Ruslar, sürgünden anayurtlarına dönmekte olan Kırım Tatarları, Yunanlılar, Bulgarlar, Ermeniler, Almanlar, karşı sahillerde yaşayan biz Türkler ve daha nice halklar bölgemizin geleceğini sadece ve sadece dostluk ve işbirliği sayfalarıyla doldurabilmek için altın bk fırsat yakalamış bulunuyoruz. Tarihin akışı içinde asırlar önce kopmuş olan ve uzun bir duraklamaya uğrayan ilişkilerimizin karşılıklı saygı ve yarar temelinde yeniden canlandırılmasına katkıda bulunmak için Kırım’a gelmiş bulunuyorum.
Sağlam temellere oturttuğumuz ve geçtiğimiz yedi yıl boyunca hızla geliştirdiğimiz Türkiye-Ukrayna ilişkileri, Kırım ile dostluk ve işbirliğimizin altyapısını oluşturacaktır. Aynı şekilde Kırım da, bağımsızlık, toprak bütünlüğü ve istikrarının pekiştirilmesine büyük önem verdiğimiz komşumuz Ukrayna ile Türkiye arasında yeni bir dostluk ve işbirliği kapısı teşkil edecektir.
Kırım’ın halihazırda ekonomik güçlükler yaşadığını biliyoruz. Türkiye olarak, bu sıkıntıların aşılmasını ve Kırımlıların refah düzeyinin artmasını arzu ediyoruz. Buna katkıda bulunmak için elimizden geleni yapacağımızı samimiyetle ifade etmek istiyorum.
Coğrafî konumumuz ve potansiyelimiz Türkiye ile Kırım Özerk Cumhuriyeti arasında ekonomik, ticarî, kültürel, teknolojik ve daha bir çok alanda ilişkilerimizin geliştirilmesine elverişlidir. Bu noktada, beşerî temasların arttırılmasının büyük önem arzettiğini vurgulamak isterim. İnsanlarımız birbirlerini daha yakından tanımalıdır. Ben de bu amaçla, geniş katılımlı heyetim içinde Türk iş dünyasının bir çok seçkin temsilcisini beraberimde getirdim. Biraz evvel Kırımlı işadamları ile yaptığımız toplantıda, iş dünyamızın temsilcileri Ukrayna ve Kırım Özerk Cumhuriyeti ile ilişkilerini yoğunlaştırma hususundaki arzularını bir kere daha vurgulamışlardır. Bu ifade, birlikte çalışma irademizin kuvvetli bir göstergesidir.
Tarihte olduğu gibi bugün de Türkiye ile Kırım arasındaki ilişkilerin önemli bir özelliğini Kırım Tatarları teşkil etmektedir. Değişen dünya şartlarında Kırım Tatarları bugün Türkiye ile Ukrayna’yı birbirine daha da yaklaştıran bir köprü konumundadır. Maruz kaldıkları tarihî haksızlığın tüm sonuçlarının ortadan kaldırılmasını ve Kırım ile yeniden bütünleşmelerinin başarıya ulaşmasını detekliyoruz. Bu çerçevede vatandaşlık ve ona bağlı olarak karşılaştıkları siyasî temsil sorunlarının bir an önce çözüme kavuşturulmasını temennî ediyoruz. Kıt imkânlarına rağmen Ukrayna hükümetinin ve Kırım Özerk Cumhuriyeti makamlarının bu amaç-la sarfettikleri iyi niyetli çabaları takdir ediyoruz.
Biz de Kırım Tatarlarının özellikle iskân, eğitim ve dinî ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olmaya çalışmaktayız. Geçen sonbaharda başlattığımız 1000 konut projemizi aktif olarak sürdürmekteyiz. Özellikle Türk iş dünyasının Kırım’la ilişkilerini geliştirmek suretiyle ekonomik kalkınmalarına da katkıda bulunmaya çalışacağız. Bu noktada, Kırım’a dönüş hareketinde ve anayurda yeniden entegrasyon sürecinde büyük bir lider olarak gördüğümüz Sayın Mustafa Cemiloğlu ve Kırım Tatar halkının diğer kıymetli temsilcilerinin üstlenmiş oldukları tarihî rolü takdir etttiğimizi de kaydetmek isterim. Bu güzel ülkenin toprak bütünlüğüne, kalkınmasına ve istikrarına yapmak istedikleri katkıları desteklemeye devam edeceğiz.”
Akmescit’deki programını tamamlayan Demirel ve beraberindeki heyet daha sonra Kırım Hanlığı’nın başşehri Bahçesaray’a gitmek üzere yola çıktı. Akmescit-Bahçesaray arasındaki yolun hemen her noktasında bekleyen ve ellerinde Kırım Tatar ve Türkiye bayrakları taşıyan Kırım Tatarları Türkiye heyeti lehinde büyük sevgi gösterilerinde bulundular.
Bahçesaray’a varan Demirel ve Türkiye heyeti kendilerini karşılayan binlerce Kırım Tatarının coşkun tezahüratı arasında Kırım Hanlarının sarayı olan tarihî Hansaray’a geldiler. Hansaray’da Graç ve Kırım Muhtar Cumhuriyeti idarecilerinin Kırım Tatar millî Meclisi üyelerini ve diğer Kırım Tatar cemaat liderlerini dışlama teşebbüsleri kısa bir süre huzursuzluğa yol açtı ise de, Türkiye heyetinin tepkisi üzerine Hansaray’ın kapıları Demirel’i bekleyen Kırım Tatarlarına açıldı. Demirel ve heyet Hansaray’ı gezerek bu sanat şaheseri hakkında bilgi aldıktan sonra, saray avlusunda toplanan büyük kalabalığa hitap etmek üzere Demirel Kırım Tatarlarının karşısına çıktı.
Graç’ın Demirel’i takdim konuşmasından sonra Kırımoğlu da Kırım Tatar halkı adına Demirel’i selâmlıyarak, “Bu zamana kadar böyle yüksek seviyede heyet, Türkiye’den soydaşlarımız gelmemişti. Ama şimdi zaman değişti. Bu bütün Türk Dünyası için, ayrıca Kırım tarihi için büyük bir olaydır. Sayın Cumhurbaşkanımız, bizim toprağımıza, Kırım Tatar toprağına hoş geldiniz!” dedi.
Bilâhare söz alan Demirel kendisini büyük sevgi gösterisinde bulunan Kırım Tatarlarına şu sözlerle hitap etti:
“Kırım Özerk Cumhuriyetinin değerli Parlamento Başkanı, değerli millet mensupları, Kırım’da, Bahçesaray’da yeniden, Kırım Tatarlarının bu güzel şehrini imar etmiş olan gelişmiş, kahraman mensupları, misafirler, hepinizi sevgiyle selâmlıyorum, saygıyla selâmlıyorum.
Sizin bu avluda toplanmanız, benim burada gelip Kırım Özerk Cumhuriyetinin Parlamento Başkanı ile beraber, hükümet erkanı ile beraber, Türkiye’den bu kadar çok kardeşinizle beraber ayağınıza gelip sizinle konuşmamız tarihî bir olaydır. Mekân tarihîdir. Tarihî andır. Ama dönem tarihîdir. Her ikisi de tarihîdir.
Sizler geçmişte insanlığın ayıbı sayılacak çok büyük bir zulme maruz kaldınız. Evinizden, yerinizden, bağınızdan, bahçenizden, köyünüzden kasabanızdan sürüldünüz ve Sovyetler Birliği ülkesinin çeşitli köşelerine dağıtıldınız. Bu ayıptı. Şimdi aradan geçen 8-10 sene zarfında dünya şartları değişti. Siz yine sürüldüğünüz topraklara geri gelme hakkına kavuştunuz. Çünkü dünya değişti ve değişen dünyanın şartları içerisinde kendiliğinden dağılan Sovyetler Birliğinin içinden yeni hükümetler, yeni devletler çıktı. Türkiye Cumhuriyeti bu devletleri kurulduğu günden itibaren tanıdı, dostluklar kurdu ve dostluklar iyi gelişti.
Cumhurbaşkanı olarak ikinci defa Ukrayna’ya geliyorum. Bu dostluklarla iki ülke, Karadeniz’in etrafında bir dostluk çemberi meydana getirmek, barış içinde yaşayan milletler, insanlar, birbirleriyle kolkola ve bir-birleriyle içli dışlı olsun istedik. Çok da mesafe aldık.
Burada biraz evvel de sayın Parlamento Başkanı söyledi. Dün ve evvelki gün Kiev’de konuştuğum Ukrayna Cumhurbaşkanı sayın Kuçma ile Ukrayna Başbakanı ile yaptığım görüşmelerde Kırım Tatarları iki ülke arasındaki köprü olarak beraberce değerlendirildi. Anadolu’daki 65 milyon kardeşiniz adına huzurunuzda Ukrayna Cumhuriyeti’ne ve Kırım Özerk Cumhuriyetine ve bu cumhuriyetlerin yöneticilerine sizin adınıza şükranlarımı iletmeyi bir borç biliyorum.
Bu masum insanların Sovyetler Birliğinin her tarafına, dağına taşına dağıtılmış olmasının kime ne kazancı olur? Kime? Bu insanlar doğdukları, büyüdükleri, ecdadlarının doğup büyüdüğü bu topraklara evlerini yapmışlar, yapmaya çalışıyorlar, bahçelerini yapmışlar. Ondan sonra sayın Pus-tovoytenko bana diyor ki Kırım Tatarları tekrar buraya gelmeye başladıklarından beri durum düzeldi dedi. Ben de çalışkan insanlardır onlar’ dedim, çalışkan.
Bu dünyada herkese yetecek kadar yer var. Yeter ki insanların gönlünde kendilerinden başkası için yer olsun. Bundan sonra insanlar nerede doğarsa doğsun, hangi inanca sahip olursa olsun, rengi, diline olursa olsun eşittirler, bütün dünyanın insanları ve hepsinin güven içinde yaşamak hakkıdır. Kırım çok zengin ve güzel bir yerdir ve toprakları gördük ekilmiş, güzel topraklardır. Burda herkesi besleyecek kadar herşey var. Bereket var, yeter ki barış olsun, yeter ki insanlar birbirleriyle sen şuydun, ben buydum diye birbirleriyle kavga içerisinde olmasınlar. Dünya, değişik etnik menşelerden gelen, değişik inançlara sahip ve değişik kültürlere sahip insanların bir arada yaşayabilmeyi, barış içerisinde yaşayabilmeyi becerebilmeleri için demokrasiyi icat etmiştir, işte budur demokrasi. Demokrasi bu hakları, insanlara getirir. Bunun çok güzel bir nümunesini burda görüyoruz.
Bir ayıbın yaraları sarılacaktır. Kırım Tatarlarının sürgün ayıbını, bu ayıbın yaralarını sarmaya herkesi davet ediyorum. İnsanlık ayıbıdır. Bu ayıp işlendiği zaman insanlığın hiç bir şey yapamadığını biliyoruz. Çünkü şartlar kimsenin bir şey yapabilmesine müsait değildi. İnsanlık bunun mah-çubiyeti içerisindedir. Biz dahil, Türkiye dahil, bunun mahçubiyeti içersindeyiz. Ama o günkü şartlar öyleydi. Şimdi bu ayıbı, tarihin yaralarını sarmak için herkes seferberdir. Size şunu söylemeye geldim. Türkiye Devleti, hükümeti, parlamentosu, basını, halkı, tümüyle, Türkiye, sizin bu topraklarda bir an evvel rahat yaşayabilmenizi sağlayacak tedbirlerin alınması için hiç bir fedakarlıktan kaçınmayacaktır. Sizinle beraberiz. Bu hususta hem Ukrayna Devlet Başkanı sayın Kuçma, hem Kırım Özerk Cumhuriyeti Parlamento Başkanı Sayın Graç’a ‘Bu insanlar sizin vatandaşlarınızda., sâdık vatandaşlarınızda, iyi vatandaşlarınızda ve onlar mensup olduğu devletin hizmetindedirler’ dedim.
Dünyada 185 devlet var Her devletin içinde değişik türden, değişik inançtan insanlar var İşte bunların hepsini kucaklayan devlet çağdaş devlettir. Barış içinde birbirlerini hoş görerek, birbirlerine yardımcı olarak dayanışma içerisinde o devlete sadâkatle bağlı iseler, .demokratik devletten bahsediyorum, o zaman herkes mutlu olur.
Bir devir kapanmıştır sevgili soydaşlarım, Kırım Tatarları, size hitap ediyorum. Bir devir kapanmıştır. Korkularınızı bir kenara atın. Devletinize, devletimize güvenin, Ukrayna devletine ve kardeşiniz Türkiye’deki, Türkiye’deki kardeşlerinize, onların selâmına, onların sevgisine, onların muhabbetine mazhar olduğunuzu, sahip olduğunuzu bilin. Onlar sizi seviyor. 65 milyon Türkiye halkı sizi seviyor, sizi kucaklıyor. Sizinle beraberiz.
Tarih şüphesiz soracaktır. Peki siz Türkiye’deki Türkler, sizler bunca sene nerelerdeydiniz? Evet bu sorunun cevabını vermekte çok zorlanacağız. Ama içimize düşen ateşin hiç sönmediğini sizler de biliyorsunuz.
Ağırlık, .yani yavaşlık olmuştur, çeşitli sebepleri vardır ama, her şey için değil. Düzgün hale gelmiştir. Evleriniz yapılacak ve ben vaad ettim 1000 ev yapılmasını ve bunun 140 tanesi yapılmış, gerisi de yapılacak. Bana gazetecilerin biri bugün sual sordu. Bundan mı ibaret Türkiye’nin yardımı diye? Ben ona söyledim. Hayır! Kırım Tatarlarının neye ihtiyacı varsa, Türkiye o ihtiyaçların giderilmesinde Kırım Tatarlarının yanındadır.
Sayın Mustafa Cemiloğlu kardeşim intikal ettirdi, size söyleyeceğim, birliğinizi, beraberliğinizi, dayanışmanızı muhafaza edin ve bizim topluluklarımız dünyanın neresinde olursa olsun parçalandıkları zaman zarar gördüler. Taa Orhon abidelerinde yazıyor taşın üstünde. Taşın üstünde tarih diyor ki, açtınız doyurdum. Çıplaktınız giydirdim. Bölüktünüz, birleştirdim. Demek ki birleşirseniz ne aç kalırsınız, ne çıplak kalırsınız. Bizim topluluklarımız bu.
Ben 40 senedir siyasetin içindeyim. Siyasetin ne olduğunu ben bilirim. Siyaset başka şekilde yapılır. Şu adam var ya [Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nu yanına doğru getirerek], şu adam kahraman adamdır. Sizin, bizim, sürgün gören, çile çeken, hicap duyan herkesin kahramanıdır. Bu adam sahip çıkın ve etrafında kenetlenin. Kahraman olmak o kadar kolay bir iş değil. Eğer bu adam altı defa, sekiz defa hapse girip çıkmışsa sizin içindir. Kahramanlarınıza sahip çıkmaya devam edin. Ben buraya propaganda yapmaya da gelmedim. Ama bunun hakkını vermeye ben mecburum. Bugünlere gelinmişse bunda hepsinin hissesi var. Onu ondan dolayı seveceksiniz. Başka işler başka, anladınız mı? Beni dinleyin! Beni dinleyin! [kalabalıktan “dinleymiz” sesleri, alkışlar] işte buyurun, doğru laf….
Sîzleri, komşumuz ve iyi dostumuz Ukrayna’nın sâdık vatandaşları olarak, tarihî vatanınızda yeniden ve en kuvvetli şekilde kök salmanız ve bu genç devletin yükselmesinde, bağımsızlığının, toprak bütünlüğünün ve istikrarının güçlenmesinde yüklendiğiniz yeni tarihi rolünüzde desteklemek için geldik. Bir daha ayrılmamak için geldik….
Sevgili soydaşlarım, aziz kardeşlerim, sizi görmek benim için, eşim için, arkadaşlarım için büyük mutluluktur. Türkiye’den bugün çok insan var. Hepsi bu hasretle, size hasretle kavuşmanın ve hasretinizi gidermenin sevinci içindeler. Sizinle kucaklaşmış olmayı unutulmaz bir an sayıyoruz. Yol açılmıştır. Hepinizi kucaklıyorum. İyi günler, hoşça kalın, hoşça kalın.”
Bu konuşmasından sonra Hansaray’dan ayrılan Demirel ve Türkiye heyeti Bahçesaray’da Vatana dönen Kırım Tatarlarının yerleştiği mahallelerden olan 7. Mikrorayon’u da ziyaret etti. Burada vatandaşlarımızla sohbet eden Demirel, Vatana dönüşün zorlu şartlarına kısmen de olsa şahit oldu. Daha sonra Bahçesaray’dan ayrılan Türkiye heyeti Akmescit’e geldi. Demirel ve beraberindeki heyet aynı akşam üzeri Akmescit havaalanından Ankara’ya uçtu.
KIRIM YÜKSEK SOVYETİ SERGEY KUNİTSIN’İN BAŞBAKANLIĞINDAKİ YENİ KIRIM HÜKÜMETİNİ ONAYLADI
Kırım Muhtar Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti 27 Mayıs 1998 tarihli oturumunda, Anatoliy Françu^un Başbakanlık görevinden alınarak Ukrayna Demokratik Halk Partisi Kırım bölgesi başkanı ve Orkapı (Krasnoperekopsk) belediye başkanı Sergey Kunitsın’ın Kırım Muhtar Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu başkanlığına tayinini ve yeni Kırım hükümetini onayladı. Oturumu izleyen Ukrayna Başbakanı Valeriy Pustovoytenko oturum sonunda bir açıklama yaparak Kırım hükümetinin artık en büyük iki partinin liderlerinin denetiminde olduğunu söyledi.
Yüksek Sovyet oturumunda bir konuşma yapan Başbakan Sergey Kunitsın, Kırım’da ilk defa bir koalisyon hükümeti tecrübesi yaşanacağını söyledi. Kunitsın ayrıca bu hükümetin mesuliyetini üstlenen Komünist Partisi, Halk Demokratik Partisi (NDP) ve Birlik (Soyuz) Partisi temsilcilerinin ortak bir beyannamesini de okudu.
Yeni Kırım Muhtar Cumhuriyeti hükümeti şu isimlerden oluşuyor:
Başbakan: Sergey Kunitsın;
Başbakan Yardımcıları: Vyaçeslav Lukiç Yurov, Lentun Romanoviç Bezaziyev, Viktor Pavloviç Antipenko, Anatoliy Vasilyeviç Korneyçuk, Sergey Konstantinoviç Velijanskiy;
Bakanlar Kurulu Bakanı: Oleg Mihayloviç Gavrin;
Sayfiyeler ve Turizm Bakanı: Aleksandr İvanoviç Taryanik;
Ekonomi Bakanı: Lüdmila Leontyevna Denisova;
Ziraat Bakanı: Nikolay Gennadyeviç Orlovskiy;
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı: Aleksey İvanoviç Nesterenko;
İmar ve Yatırımlar Bakanı: Viktor Georgiyeviç İvnenko;
Eğitim Bakanı: Valentina Grigoryevna Levina;
Sağlık Bakanı: Andrey Vladimiroviç Pidayev;
Kültür Bakanı: Mihail Mihayloviç Golubev;
Milliyetler ve Sürgün Edilmiş Yurttaşlar Cumhuriyet Komitesi Başkanı: Remzi Mustafayev;
Yer Kaynakları ve Kadastro Cumhuriyet Komitesi Başkanı: Yevgeniy Konstantinoviç Jagornikov;
Aile ve Gençlik Cumhuriyet Komitesi Başkanı: Tatyana Semyonovna Ye j ova;
Mesken İşleri Cumhuriyet Komitesi Başkanı: Yevgeniy Dmitriyeviç Namyak;
Ticaret ve Dış Ekonomik İlişkiler Cumhuriyet Komitesi Başkanı: Dmitriy Fyodoroviç Zolotaryov;
Orman İdaresi Cumhuriyet Komitesi Başkanı: Anatoliy İosipoviç Kovalskiy;
Basın ve Enformasyon Cumhuriyet Komitesi Başkanı: Valentin Alekseyeviç Kozubskiy;
Sular İdaresi Cumhuriyet Komitesi Başkam: Viktor Fyodoroviç Lemeşov;
Fizik Kültür ve Spor Cumhuriyet Komitesi Başkam: Nikolay Timofeyeviç Gostev.
Maliye ile Sanayi ve Enerji Bakanlıkları ile Mimarî ve Şehircilik, Anıtlar ve Çevre Koruma ve Maddî Kaynaklar Cumhuriyet Komitesi Başkanlıklarına ise henüz tayin yapılmadı.
Milliyeti Rus olan yeni Kırım Başbakanı Sergey Vladimiroviç Kunitsın 27 Temmuz 1960’da Türkmenistan’ın Krasnovodsk rayonuna bağlı Bekdaş köyünde doğdu. 1973’de Kırım’a yerleşti. 1982’de Dnepropetrovsk Mühendislik-İnşaat Enstitüsü’nün Akmescit şubesinden mezun oldu. Rusya’nın Afganistan’ı işgaline asker olarak katıldı. 1990’da Orkapı (Krasnoperokopsk) şehir sovyeti başkanlığına getirildi. 1994’de Ukrayna parlamentosu olan Yüksek Rada’ya milletvekili seçildi. Mart 1998’de yapılan mahallî seçimlerde Orkapı şehri belediye başkanı ve aynı zamanda Kırım Yüksek Sovyeti milletvekili seçildi. Kunitsın aynı zamanda Ukrayna Halk Demokratik Partisinin (NDP) Kırım teşkilatının da lideridir.
HOCA AHMET YESEVÎ VAKFENİN TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR FAALİYETLERİ VE KIRIM
Hoca Ahmet Yesevî Vakfı ve İstanbul Valiliği Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Koordinatörlüğünün işbirliği ile düzenlenen “Fatih’ten Atatürk’e Türk Kültür Etkinlikleri” 18-31 Mayıs 1998 tarihleri arasında İstanbul’da yapıldı. Hoca Ahmet Yesevî Vakfının Küçük Ayasofya Medresesindeki merkezinde düzenlenen faaliyetlerde sırasıyla, Türkiye, Türkmenistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kafkas Türkleri, Doğu Türkistan Türkleri, Balkan Türkleri, Kırgızistan, Kazakistan, İdil – Ural Türkleri, Özbekistan, Azerbaycan, Suriye Türkleri, Kırım Türkleri, Gagavuz Türkleri ve Irak Türkleri kültür günleri yapıldı.
Bu faaliyetler çerçevesinde Kırım Türkleri günü, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesi, Emel Kırım Vakfı ve Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilciliğinin katkılarıyla 30 Mayıs 1998 Cumartesi günü Kırım Türkleri günü yapıldı. Hoca Ahmet Yesevî Vakfı Başkanı Erdoğan Aslıyüce ve Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesi Başkanı Celâl İçten’in konuşmalarıyla başlayan günde, Güngören Ticaret Meslek Lisesi Kırım Halk oyunları ekibi Kırım Tatar halk oyunlarından örnekler sundu. Kırım’dan gelerek Türkiye’de okuyan başarılı bazı öğrencilere Hoca Ahmet Yesevî Vakfı tarafından çeşitli ödüller verilmesinin ardından, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Yardımcı Doç. Dr. Zekeriya Başarslan bağlamasıyla Kırım Tatar halk müziğinden bazı yırları dinleyenlere sundu. Zekeriya Başarslan aynı gün Vakfın geleneksel Şiir İkindileri toplantılarında, gelen şairlere de Kırım Tatar edebiyatından şiir örnekleri okudu.
ün dolayısıyla düzenlenen konferansta İstanbul Üniversitesinden Prof Dr. Ömer Aksu “Kırım Tarihi” ve Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay da “Kırım Türklerinin Millî Mücadelesinde Kadınlar” konulu birer konuşma yaptılar. Türkiye’de Kırım Tatarları ile ilgili en çok haber ve yazı dizisi hazırlayan gazeteci olarak tanınan ve Büyük Sürgünün 54. yıldönümünde Kırım’da bulunan Kemal Çapraz ise, Kırım Tatarlarının mücadelesini anlatan bir slayt gösterisi sundu. Program, Bünyamin Ak-sungur’un sazı eşliğinde söylenen Kırım Tatar millî marşı “Ant Etkenmen” ile sona erdi.
KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ SUNGURLU ŞUBESİ TEPREÇI
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Sungurlu Şubesince 31 Mayıs 1998 tarihinde yapılması planlanan Tepreç kararlaştırılan günde yağan çok yoğun yağmur yüzünden gerçekleştirilemedi. Sungurlu Şubesi tarafından düzenlenen tepreçlerin üçüncüsünü teşkil eden bu yılki program civardaki Kırım Tatarları ve bölge halkı tarafından büyük bir ilgi beklenmekteydi. Nitekim, 31 Mayıs günü yağmurun ulaşımı etkileyecek kadar yoğun olmasına ve tepreçin iptal edildiğinin duyurulmasına rağmen, aralarında Çorum milletvekillerinin de bulunduğu çok kalabalık bir kitlenin ilân edilen tepreç alanına geldiği görüldü.
BULGARİSTAN HÜKÜMETİ KIRIM’DAN SÜRÜLEN BULGARLARIN YENİDEN İSKÂNINA YARDIM EDECEK
1944 yılında Kırım Tatarlarından kısa bir müddet sonra Kırım’dan sürülen ve o zaman sayıları yaklaşık 12.500 kişi olan Kırım Bulgarlarının yarımadada yeniden iskânı için Bulgaristan hükümeti de yardım vereceğini açıkladı. Akmescit’de yayınlanan Rusça Krımskaya Pravda gazetesinin 4 Haziran 1998 tarihli nüshasında bildirildiğine göre, Bulgaristan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Todor Kavalcıyev hükümetinin bu kararını açıklarken, Lahey’de yapılacak olan Kırım’dan sürgün edilmiş halkların yeniden iskânına yardım için Milletlerarası Maddî Destek Konferansına Bulgaristan’ın da katılacağını duyurdu.
DEMİREL YALTA’DA
Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel Karadeniz Ekonomik İşbirliği zirve toplantısına katılmak üzere 5 Haziran 1998’de Kırım’ın Yalta şehrine gitti. Aynı günün sabahı Ankara’dan uçakla Akmescit’e giden Demirel havaalanında Kırım Muhtar Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti Başkanı Leonid Graç tarafından karşılandı. Demirel daha sonra karayoluyla Akmescit’den Yakaya geçti. Demirel Yalta’daki ilk gününde Karadeniz Ekonomik İşbirliğine üye ülkelerden Bulgaristan ve Arnavutluk’un cumhurbaşkanları Petır Stoyanov ve Recep Meydanî ile görüştü.
6 Haziran günü başlayan zirve toplantısında Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı resmen kuruldu. Aynı gün Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatına üye muhtelif ülkelerin cumhurbaşkanları ile ikili görüşmelerde bulunan Demirel, programın tamamlanmasını müteakip Akmescit havaalanından özel uçağı ile Ankara’ya döndü. Demirel, tamamen Karadeniz Ekonomik İşbirliği zirvesine hasredilen bu Kırım ziyaretinde Kırım Tatar cemaati lider ve temsilcileriyle görüşme imkânını bulamadı.
AKMESCİT DE İSMAİL BEY GASPIRALI ABİDESİ AÇILDI
Kırım Tatarlarının ve Türk Dünyası’nın büyük fikir adamı ve maarifçisi İsmail Bey Gaspıralı adına hazırlanan bir abide vatanı Kırım’ın başşehri Akmescit’de 6 Haziran 1998 Cumartesi günü yapılan bir törenle açıldı. Salgır nehri kenarındaki ve Vorovskiy Caddesi üzerindeki meydana dikilen abidede Gaspıralı’nın bir büstü yer alıyor. Abide tanınmış Kırım Tatar sanatçısı Ayder Aliyev tarafından yapıldı ve işadamı Seytümer Berber’in firması tarafından finanse edildi. Abide Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu tarafından açıldı. Törene katılarak konuşma yapanlar arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin Kiev Büyükelçisi Alp Karaosmanoğlu ve Akmescit Şehir İcra Komitesi Başkan Yardımcısı Anatoliy F. Yefimenko da bulunuyordu. Bu arada Kırım Sanayi-Pedagoji Enstitüsü Rektörü Fevzi Yakubov da, enstitüsünün ilgili kuruluşlara resmen müracaat ederek, 2001 yılının “Gaspıralı Yılı” olarak ilân edilmesi hususunda harekete geçtiklerini duyurdu.
KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ KONYA ŞUBESİ OLAĞAN KONGRESİNİ YAPTI
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Konya Şubesi 7 Haziran 1998 tarihinde şube binasında olağan kongresini yaptı. Kongrede açılışın ardından yönetim kurulu raporu ve denetleme kurulu raporu okunarak ibra edildikten sonra yeni yönetim kurulu seçildi.
Konya şubesinin yeni yönetim kuruluna Fevzi Sarıkamış (Başkan), Recep Kırım (İkinci Başkan), Emin Ali Turhan (Sekreter), Kadir Bilici (Muhasip), Osman Coştu (Veznedar), Adem Şokta, İsmail Şokta, Nuri Devret, Sefer Acar ve Ali Kara (üye) olarak seçildiler.
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Konya Şubesinin yeni yönetim kuruluna başarılar dileriz.
TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI VAKFI TÜRK DÜNYASI ÇOCUK ŞÖLENİ
Türk Dünyası Araştırmaları Vakfının bu sene dördüncüsünü düzenlediği Türk Dünyası Çocuk Şenliği 5-11 Haziran 1998 tarihleri arasında İstanbul’da yapıldı. Türk cumhuriyetleri ve Türk topluluklarından 30’dan fazla halk oyunları grubunun katıldığı şölende Kırım Tatarları da temsil edildi. Şölen, 5 Haziran 1998 günü İstanbul’daki İstiklâl Caddesi’nde yapılan şenlik yürüyüşü ile başladı. Vatan Kırım’ın Bahçesaray şehrinden ünlü sanatçı Cemile Osman’ın sanat yöneticiliğini yaptığı Kırım Tatar çocuk yır ve halk oyunları topluluğu, 8 Haziran 1998 Pazartesi günü İstanbul’daki Abdi İpekçi Spor salonunda başarılı bir gösteri yaptı.
Türkiye dışından gelen her topluluk mensubu çocukların İstanbul’daki bir okulun öğrencileri tarafından evlerde misafir edildiği şölen süresince, Kırım’dan gelen Kırım Tatar balaları Galatasaray Lisesi öğrencilerinin misafiri oldular. Misafir çocuklar, hafta süresince İstanbul’un çeşitli yerlerinde gösteriler yaptılar ve İstanbul’un tarihî ve turistik yerlerini gezme fırsatını buldular.
KIRIM YÜKSEK SOVYETİ MİLLETVEKİLİ RODİVİLOV SALDIRIYA UĞRADI
Kiev’de yayınlanan Rusça Den gazetesinin 11 Haziran 1998 tarihli haberine göre Kırım Parlamentosu üyelerinden ve Rus milliyetçisi Oleg Rodivilov 8 Haziran Pazartesi akşamı, evinin kapısının önünde saldırıya uğradı. Rodivilov olaydan sonra bir süre kendine gelemedi. Kırım Rus Cemiyeti olay üzerine yaptığı açıklamada saldırının sebebinin, Rodivilov’un Rus sempatizanı tutumu, dürüstlüğü ve suçların üzerine gitmesi olduğunu iddia etti. Ukrayna İçişleri Bakanlığının Kırım’daki halkla ilişkiler sorumlusu Aleksandr Dombrovskiy ise âdi suçlar ve şahsî meseleler gibi sebepler araştırılmadan politik bir sebepten bahsedilmeyeceğini söyledi.
KIRIM’DA TANINMIŞ BİR İŞADAMI YASAK SİLÂH BULUNDURMAKTAN MAHKÛM EDİLDİ
Akyar (Sevastopol) şehir mahkemesi, 12 Haziran 1998 günü işadamı Sergey Vorontsov’u iki yıl hapse mahkûm etti. Vorontsov’un evinde 13 Şubat 1998 günü yapılan aramada 15 şarjörlük askerî çapta cephane bulunmuştu.
Vorontsov’un avukatları evin aranmasının ve tutuklanmasının kanuna aykırı olduğunu iddia ettiler Savunma avukatı Lyudmilla Normanskaya soruşturmanın anayasaya aykırı yönleri bulunduğunu ve bu yüzden verilen hükmün geçerli olmaması gerektiğini belirtti.
Aynı zamanda geçtiğimiz Şubat ayında kanunî takibâta uğrayan İntercontbank’ın kurucuları arasında bulunan Vorontsov, Kırım İşadamları Birliği’nin ikinci başkanıydı. Kırım’da bir petrol şirketi de bulunan Vorontsov, tutuklanmasından önce Akmescit belediye başkanlığı ve Kırım parlamentosu seçimlerine Kırım’ın Ekonomik Yeniden Doğuşu Partisi’nden girmeyi planlıyordu. İlginçtir ki söz konusu partinin başında da daha önce organize suç olaylarına adı karışmış olan Ermeni asıllı Vladimir Şevyov bulunuyor.
GEBZE’DE TEPREÇ
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Gebze Şubesi’nce bu yıl üçüncüsü düzenlenen geleneksel Tepreç bir kültür festivali şeklinde kutlandı.
14 Haziran 1998 tarihinde yaklaşık 2000 kişinin katıldığı Tepreç, Köseler köyü mevkiindeki meşe ormanında düzenlendi. Tepreç’in açılışı Kur’an-ı Kerîm okunmasıyla yapıldı. Açılış konuşmasını Şube Başkanı Bülent Arış’ın yaptığı programa, Kırım Tatar Millî Meclisi Siyasî-Hukukî Bölümü Başkanı Nadir Bekir, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Dr. Ahmed İhsan Kırımlı ve Yönetim Kurulu üyeleri, Kocaeli Şube Başkanı Caner Toplu ve Yönetim Kurulu üyeleri, Gebze Kaymakamı T. Cumhur Ersoy, Emniyet Müdürü Rahmi Namlı, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Narkotik Şube Müdürü Ferruh Tankuş, Gebze Ağır Ceza Mahkemesi Reisi Yusuf Evcan, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Rektörü Prof. Dr. Ahmet Ayhan, ANAP Kocaeli Milletvekili Bülent Atasayan, Eskişehir eski Milletvekili Hüseyin Aksoy, ANAP İlçe Başkanı Nasrettin Bavaş ve Yön. Kur., DTP Yönetim Kurulu üyeleri katıldılar.
Gebze Şubesi Kırım Tatar Halk Oyunları Ekibinin gösterileriyle başlayan Tepreç, Tataraş yarışmasının ardından Tepreçe katılan en qart Apaqay ve Aqay’ın seçilmesi ve “qalaqay tıgırtılması” iİe devam etti. Ardından Gebze Şubesi kurucu üyelerinden Veysi Yokuş, merhum Senâî Günal ve Gebze Şubesi Kadınlar Komisyonu Başkanı Nermin Ekim için hazırlanan Teşekkür Belgeleri verildi.
1997-1998 dönemi Tepreç Ağası Ömer Canbek’in ortaya koyduğu koç ile güreşler başladı. İki kategoride yapılan güreşlerde, miniklerde dereceye girenlere altın büyüklerde ise birinciye koç ve diğer dereceye girenlere çeşitli hediyeler verildi. Daha sonra 1998-1999 döneminin Tepreç Ağalığı için açık arttırma yapıldı. Gebze Şubesi Yönetim Kurulu üyesi İsmet Sezgin Tepreç Ağalığını ikinci kez aldı. Kendisine bu hizmetinden dolayı Şube Başkanı Bülent Arış tarafından şilt takdim edildi.
Tepreç bu yıl, önceki yıllara göre daha güzel oldu. Kırım Tatarca çınlar, maneler ve yırlar söylendi. Horoz tellemesi yapıldı. Tellenen horoz Tepreç e katılan 115. Topçu Alayı askerlerine hediye edildi. Sabah saat 9-00’da başlayan Tepreç güzel temennilerle son buldu.
KIRIKKALE’DE TEPREÇ
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Kırıkkale Şubesinin düzenlediği Geleneksel Tepreç Şenlikleri nin beşincisi, tabiî güzellikleri ve yeşil görüntüsüyle dikkati çeken Keskinde gerçekleştirildi.
14 Haziran 1998 Pazar günü, Kırıkkale İlini Kalkındırma Vakfının desteğiyle gerçekleşen şenlikler, katılımcıları coşturdu. Geniş halk kitlesinin ilgiyle izlediği organizasyona Kırıkkale Valisi Behiç Çelik, Kırıkkale Milletvekilleri Mikail Korkmaz ve Recep Mızrak, Keskin Kaymakamı Günay Özdemir, Keskin Belediye Başkanı Yahya Ucaçelik, İl Müdürleri, Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay, Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Hakan Kırımlı, Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyeleri, Genel Merkez Gençlik Komisyonu Üyeleri, Genel Merkez Halkoyunları Ekibi ve çevre il çelerden gelen büyük bir kitle katıldı.
Kırım Tatar gelenek, görenek ve ananelerinin canlandırıldığı Tepreç, Kırım ve bütün Türk Dünyası şehitlerinin ruhuna okunan Fatiha ile başladı. İstiklal Marşı ve Zafer Karatay’ın Kırım Tatarlarının bugünkü durumu ve yapılan faaliyetlerin önemi hakkında yaptığı konuşmanın ardından Mehteran Bölüğünün programı katılımcılara duygulu anlar yaşattı. Bünyamin Aksungur’un müzik programının ardından Genel Merkez Halkoyunları ekibinin bir gösteri yaptığı Tepreç’te misafirlere çibörek, köbete ve ayran ikram edildi.
KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GENEL MERKEZİ KÜLTÜR BAKANLIĞI SANATÇILARINA YEMEK VERDİ
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi 18 Haziran 1998 tarihinde Dernek yararına verilen konserlere iştirak ederek katkıda bulunan Kültür Bakanlığı Klasik Türk Müziği Korosu ve Altınay Türk Dünyası Müzik Topluluğu üyelerine teşekkür mahiyetinde bir yemek düzenledi.
Vakıfbank Lokali’nde verilen yemekte sanatçılara birer de hatıra madalyonu takdim edildi.
KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ İZMİR ŞUBESİ KURULDU
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İzmir Şubesi 19 Haziran 1998 tarihinde kuruldu. Sadık Kırımlı, Kemal Çelebi, Atilla Dağcı, Osman Araş, Hüseyin Barın, Saide Kurtuluş ve Zerrin Kurtuluş’dan oluşan kurucu yönetim kurulu Genel Merkez yönetim kurulundan aldığı yetki ile çalışmalarına başladı.
Yeni kurulan Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İzmir Şubesi’nin camiamıza hayırlı olmasını temenni ederiz.
UKRAYNA HÜKÜMETİ KIRIM-MOSKOVA ANLAŞMASINA VERİLECEK ONAYI BEKLEMEYE ALDI
Kiev’de yayınlanan Trud-Ukraina gazetesinin 22 Haziran 1998 tarihli haberine göre Kırım Muhtar Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu ve Moskova Belediyesi arasında imzalanması planlanan ve Kırım’daki ekonomik durumu düzelteceği iddia edilen anlaşmaya verilecek onay Ukrayna Hükümeti tarafından geciktirildi. Başbakan Yardımcısı ve Rusya taraftarı Lentun Romanoviç Bezaziyev bunu Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma’nın, Kırım ve Moskova arasındaki bağları görmezden gelmesi olarak yorumladı.
Anlaşmaya göre Moskova Şehir Meclisi, Akmescit’de savaş veteranları ve yurt dışında görev yapmış askerler için iki blok ev yaptırmayı, Moskva Otelinin modernizasyonunu ve Akmescit etrafında yapılan çevre yolunun tamamlanmasını vaadediyor. Ayrıca, Kırım Muhtar Cumhuriyeti Hükümeti Moskova’dan bir miktar kredi almayı ümit etmektedir. Bundan başka, Tataristan, Yakutistan ve Rusya Federasyonuna bağlı diğer bölgelerde de anlaşmaları yenilemek istiyor. Bunun önemi Rusya Federasyonunun % 62 ile Kırım’daki en büyük yatırımcı olmasından kaynaklanıyor.
KIRIM TATARLARININ YENİDEN İSKÂNINA MİLLETLERARASI MADDÎ DESTEK KONFERANSI TOPLANDI
Başta Kırım Tatarları olmak üzere sürgünden Kırım’a dönmekte olan halkların yeniden iskânına kaynak bulmak amacıyla düzenlenen İkinci Milletlerarası konferans 26 Haziran 1998’de Ukrayna’nın başşehri Kiev’de toplandı. Evvelce Hollanda’nın Lahey şehrinde 26 Mayıs 1998 tarihinde toplanması planlanan konferans, Ukrayna’nın muhtemel katkı temin edici ülkelere biraz daha zaman verebilmek maksadıyla tehir edilmişti. Kiev’de yapılan ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı etnik azınlıklarla ilgili Yüksek Komiseri Max van der Stoel’un başkanlık yaptığı Konferans’a 26 ülkenin temsilcileri katıldı. Van der Stoel, Ukrayna’nın tek başına sürgün edilmiş halkların ddönüşü ve yeniden iskânı probleminin yükünü kaldıramayacağını ifade ederek, milletlerarası camiayı yardıma çağırdı. Konferans neticesinde, iştirakçi ülkelerin yarısından toplam 5 milyon Amerikan Doları tutarında nakit para desteği temin edilirken, geri kalan ülkeler de muhtelif taahhütlerde bulundular.
KIRIM TÜRELERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GENEL MERKEZÎ OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL TOPLANTISI YAPTI
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi Olağanüstü Genel Kurul toplantısı 27 Haziran 1998 tarihinde Genel Merkez binasında yapıldı. Divan başkanlığına seçilen Recep İçin’in açış konuşmasının ardından, Genel Başkan Dr. Ahmed İhsan Kırımlı yaptığı konuşmasında dernek tarafından Kırım’a bugüne kadar yapılan yardımlardan, önümüzdeki günlerde gerçekleştirilecek projelerden bahsederek, Genel Kurul’a bilgi verdi.
Genel Merkeze bağlı olarak kurulmuş ve kurulacak Türkiye çapındaki bütün şubelere gayrimenkul satın alınabilmesi hususunda Genel Merkez Yönetim Kurulu’na yetki verilmesi amacı ile toplanan Genel Kurula, Ankara Genel Merkez üyelerinin yanısıra İstanbul, Konya, Niğde, Sungurlu, Balıkesir ve Kırıkkale şubelerinden temsilciler katıldı.
MİLLÎ KAHRAMAN MUSA MAMUT ÖLÜMÜNÜN 20. YILDÖNÜMÜNDE ANILDI
Vatanı Kırım’a yerleşmesine izin verilmemesini ve milletiyle beraber maruz kaldığı insanlık dışı zulmü protesto gayesiyle kendisini ateşe veren millî kahramanımız “Canlı Meşale” Musa Mamut vefatının 20. yıldönümünde anıldı. Anma töreni, 28 Haziran 1998 günü Akmescit’deki İsmail Bey Gaspıralı Kırım Tatar Millî Kütüphanesinde yapıldı. Törende Musa Mamutun kahramanca mücadelesi ve trajik son eyleminin mahiyeti anlatıldı. Şairler Yunus Kandım, Reşit Murat ve Şeryan Ali okudukları şiirlerle Musa Mamutun hatırasını dile getirdiler. Daha sonra söz alan Musa Mamut’un kızı Dilara babasının hatırasına saygı gösteren vatandaşlarına minnettarlığını ifade etti. ^
KIRIM’DAN GELEN ÖĞRENCİLERE YARDIM
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi tarafından Kırım’dan Türkiye’ye üniversite tahsili amacı ile gelen Kırım Tatar öğrencilere yapılan yardımlar yıl boyunca sürdü. Derneğimiz tarafından 1997-1998 öğrenim yılı boyunca öğrencilere akşam yemekleri verildi, şehir içi ücretsiz ulaşımları sağlandı, çeşitli sağlık problemleri olan öğrenciler tedavi ettirildi. Dernek, öğrenim yılı sonunda öğrencilere bir sonraki yıla mahsus olmak üzere kitap parası ve öğrencilerin Kırıma dönüşleri için 100’er Amerikan Doları tutarında uçak parası da verdi.
KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GENEL MERKEZİNİN YAYINLARI
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi Kırım Tatar tarih ve kültürüyle ilgili iki önemli kitap yayınladı. Bu kitaplardan birincisi, Osman Kemal Hatif tarafından kaleme alınarak aslı 1918 yılında neşredilen Gökbayrak Alanda Millî Faaliyet adlı eserin Latin harfleriyle yeniden yayını mahiyetini taşıyor. 1917 Kırım Tatar Millî Kurultayı’nın şimdiye kadar kaleme alınan en önemli tarihçesini teşkil eden bu kitap Doç. Dr. Hakan Kırımlı tarafından hazırlanarak bir takdimle birlikte okuyucuya sunulmaktadır. Vatanım Qırım adını taşıyan ikinci kitapta ise, günümüzün ünlü Kırım Tatar müzik sanatçısı Server Kakura’nın bestelediği bütün eserler sözleri ve notalarıyla yer alıyor. Tamamen Kırım Tatarca olan Vatanım Qırım, hem Latin hem de Kiril harfleriyle yayınlanmış. Her iki kitap Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi’nden veya dergimiz idare merkezinden temin edilebilir.
MEHMET NİYAZİ’NİN SAĞIŞ KİTABI ROMANYA’DA YENİDEN YAYINLANDI
Muhacerette yetişen büyük Kırım Tatar şairi Mehmet Niyazi’nin şiirlerinin bir derlemesi mahiyetinde olan meşhur kitabı Sağış Romanya’nın başşehri Bükreş’de yeniden basıldı. Sağış’ın ilk baskısı 1931 yılında Emel Mecmuası yayınları meyanında o zamanlar Romanya’ya bağlı olan ve dergimizin de neşredildiği Hacıoğlu Pazarcık (bugün Bulgaristan’a bağlı ve Bulgarca adı Dobriç) şehrinde Arap harfleriyle yapılmıştı. Sağış ın Kriterion yayınlarınca Latin harfleriyle yapılan bu son neşri ise Romanya’da yaşayan Kırım Tatarlarının tanınmış cemaat hadimlerinden Yaşar Memedemin ve Nihat Osman tarafından hazırlanmıştır. Dobruca’da doğup ölen ve dergimizin de isim babası olan büyük Kırım Tatar şairi Mehmet Niyazi’nin Sağış kitabının yayınlanması Romanya’daki vatandaşlarımız arasında sevinç doğurdu.
