Haberler

 

KIRIM TATAR MİLLÎ MECLİSİ’NDE VAZİFE TAKSİMİ YAPILDI

 Kırım Tatar Millî Meclisi’nin 3 ve 7 Ocak 1998 tarihlerinde yapmış olduğu iki toplantıda Meclis’in iç vazife taksimi yapıldı. Toplantıda teşkilat meselelerinden sorumlu Meclis Başkan Yardımcılığına Cülvern Ablâmit, kültür ve tahsil meselelerinden sorumlu Meclis Başkan Yardımcılığına Abdürreşit Ceppar seçildiler. Toplantıda Meclis’in çeşitli bölümlerine de şu isimler seçildi: Siyasî ve Hukukî İşler Bölümü: Nadir Bekir, Mahallî Meclisler Bölümü: Sinaver Kadır, İktisadî Bölüm: Halil Mustafayev, Sosyal Programlar Bölümü: Server İzetdin, Tahsil Bölümü: Beyye İlyasova, Kültür Bölümü: Meryem Özenbaşlı, Kitle İletişim Araçları ile Yayın Bölümü: Bekir Mamut. Toplantıda Meclis Müdürlüğü’ne Refat Adilseyit, Başkâtipliğe de Kurtegen Asan getirildiler. Meclis Başkanlık Divanı için gizli oyla yapılan seçimde Refat Çubar, Remzi Ablay, Cülvern Ablâmit, Arsen Alçık, Nadir Bekir, Sinaver Kadır, Şevket Kaybulla ve Bekir Mamutov seçildiler.

 Meclis’in aynı günkü olağan toplantısında ise Kırım’ın mevcut siyasî ve ictimaî durumu, Ukrayna Yüksek Radası ve mahallî idareler için 29 Mart’da yapılacak seçimlere hazırlık, Kırım Yüksek Sovyeti’ndeki Kurultay Grubu’nun listesi ve diğer meseleler görüşüldü. Birinci husus hakkında Kırım’ın genel ve Kırım Tatarları ile alâkalı siyasî ve ictimaî durumunu araştırarak Meclis’in bir sonraki toplantısına tavsiyeler ve alınacak tedbirler hakkında rapor getirmek üzere Nadir Bekir başkanlığında hususî bir grup vazifelendirildi. İkinci hususta ise, Ukrayna Parlamentosu seçimlerinde Millî Meclis tarafından desteklenecek adaylar belirlendi. Buna göre: Leniye Çakala (1. Seçim Çevresi, Akmescit Merkez rayonu), Nadir Bekir (2. Seçim Çevresi, Akmescit-İslâmterek rayonları), Edem Ennan (3. Seçim Çevresi, Canköy rayonu), Zenur Yakub (4. Seçim Çevresi, Kezlev rayonu), Raşit Seyit (5.Seçim Çevresi, Kerç rayonu), Refat Kencali (6. Seçim Çevresi, Kefe, Seyitler, İslâmterek rayonları), Zaur Smirnov (7. Seçim Çevresi, Yalta, Aluşta rayonları), Refat Çubar (8.Seçim Çevresi, Kurman ve Karasubazar rayonları), Şevket Kaybulla (9.Seçim Çevresi, Orkapı ve Akşeyh rayonları), İlmi Ümer (10. Seçim Çevresi, Akmescit ve Bahçesaray rayonları).
 

UKRAYNA İÇİŞLERİ BAKANLIĞI’NIN KIRIM’DAKİ TEMSİLCİSİ YARIMADADAKİ SUÇ DURUMU HAKKINDA BİLGİ VERDİ

 Intelnews haber ajansının 8 Ocak 1998’de Akmescit’den bildirdiğine göre, iki ay önce Cumhurbaşkanı Kuçma tarafından Kırım’daki Ukrayna Içişleri Bakanlığı’nın temsilcisi olarak tayin edilen Gennadiy Moskal, ilk basın toplantısında suç istatistiklerine değindi. Moskal Kırım’da geçtiğimiz yıl kaydedilen suç sayısının 31271 (Ukrayna genelinin % 5.5’u) olduğunu belirtirken 318 cinayet soruşturmasının da çözüme kavuşturulduğunu ve bu rakamın 1996’dakinden % 13.8 daha fazla olduğunu söyledi.

 Aralık ayı verilerine dayanarak yaptığı açıklamada Moskal, 10 cinayet, 25 saldırı, 48 soygun, 127 halkı ilgilendiren suç ve 11 tecavüz olayının Kırım emniyet güçleri tarafından açığa çıkarıldığını belirtti.
 Moskal ayrıca yaklaşan seçimlerin suç oranını arttırabileceğini, seçim zamanı kızışan kavgaların bunda etkili olacağını ve polisin buna karşı tedbirler almaya başladığını da sözlerine ekledi.
 

KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ GENEL MERKEZİ’NİN FAALİYETLERİ

 Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi 9-25 Ocak 1998 tarihleri arasında Türkiye Diyanet Vakfı tarafından bu yıl on altıncısı düzenlenen Dinî Yayınlar Fuarı’na katılarak bir stand açtı. Stand geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Ankara’da yaşayan vatandaşlar tarafından büyük ilgi gördü.

 Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi 19 Ocak 1998 tarihinde Halkbank Lokali’nde Ankara’da bulunan kardeş muhacir dernek yöneticilerine bir iftar yemeği verdi. Yemeğe Kafkas Derneği (Kaf-Der) Genel Merkezi ve Ankara şubesi, Birleşik Kafkasya Konseyi, Kafkas-Çeçen Kültür ve Yardımlaşma Derneği, Alan Vakfı, Nogay Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği ve Kültürlerarası Araştırma ve Dostluk Vakfı’ndan temsilciler katıldı.
 

KIRIM TÜRKLERİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ KIRIKKALE ŞUBESİ İFTAR YEMEĞİ VERDİ

 Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Kırıkkale Şubesi 21 Ocak 1998 tarihinde Kırıkkale’de bir iftar yemeği verdi. Kırıkkale’de bulunan erkandan ve vatandaşlardan büyük bir katılımın olduğu yemekten sonra Doç. Dr. Hakan Kırımlı’nın misafir olduğu bir sohbet toplantısı düzenlendi. Kırıkkale’de yaşayan Kırım Tatarlarının büyük alâka gösterdiği sohbet toplantısında, Kırım’ın dünü ve bugünü, Kırım’da yaşayan vatandaşlarımızın son durumu ve Türkiye’den Kırım’a yapılabilecek yardımlar konuşuldu.
 

MOROZ, KUÇMA’YI KIRIM SEÇİMLERİNİ ENGELLEMEKLE SUÇLADI

 UNIAN haber ajansının 24 Ocak 1998 tarihli haberine göre, Ukrayna Parlamentosu (Yüksek Rada) Başkanı Moroz, güç odaklarının gizliden gizliye Kırım’daki parlamento seçimini engellemeye çalıştığını iddia etti. Moroz, 24 Ocak’ta Donetsk bölgesindeki bir toplantıda yaptığı konuşmada, Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın Kırım’daki seçimle ilgili kanunu veto etmesinin sebebinin arkasında seçimi engellemek isteğinin yattığını söyledi. Yüksek Rada Başkanı, veto edilen bu kanunun, Ukrayna Parlamentosu’nun seçimiyle ilgili kanunla % 95 oranında aynı olduğunu sözlerine ekledi. Moroz ayrıca, Cumhurbaşkanı’nın Kırım’daki politik durumun çoğunluk/nisbî sistem için uygun olmadığına inandığını belirterek, Kırım Parlamentosu’ndaki yetkilerini koruyabilmek için uğraşan politikacıların ve Ukrayna yönetimindekilerin de Kırım’daki seçimi engellemeye çalıştığını söyledi.
 

GRİTSENKO, KUÇMA’NIN SEÇİM KANUNUNU VETO ETMESİNİ SEVİNÇLE KARŞILADI

 İTAR-TASS haber ajansının 24 Ocak 1998’de Akmescit’den bildirdiğine göre, Kırım Parlamentosu (Yüksek Sovyeti) Başkanı Anatoliy Gritsenko, Ukrayna Cumhurbaşkanı Kuçma’nın “Kırım Muhtar Cumhuriyeti’nde temsilcilerin seçimi” ile ilgili kanunu veto etmesini sevinçle karşıladıklarını belirtti. Gritsenko, Kuçma’nın bu tavrıyla anayasanın garantisi olduğunu gösterdiğini söyledi.
 

UKRAYNA BAKANLAR KURULU KIRIM HÜKÛMETİNİ BAŞARISIZ BULDU

 Ukrayna Bakanlar Kurulu 27 Ocak 1998 tarihli toplantısını Başbakan Valeriy Pustovoytenko başkanlığında Kırım’ın başşehri Akmescit’de yaptı. Toplantının ana gündemini Kırım’daki gelişmeler teşkil ederken, Bakanlar Kurulu Kırım Muhtar Cumhuriyeti hükûmetinin 1997 yılındaki icraatını tatminkâr ve başarılı bulmadı.

 Ukrayna Bakanlar Kurulu toplantısında özellikle geçtiğimiz yıl Kırım’da sanayi ve tarım sektörlerinin durumu ve yarımadada sosyo-ekonomik durumu iyileştirmek için alınması gereken tedbirler üzerinde duruldu. Yapılan değerlendirmelerde 1997 yılı içinde ve bilhassa ikinci yarısında Kırım Muhtar Cumhuriyeti’nde sosyal ve ekonomik durumun kritik bir hal arz ettiği, üretimin ve yatırımların düştüğü, ödenemeyen ücretler, maaşlar ve burslara ilişkin müzmin meselelerin çözümsüz kaldığına dikkat çekilerek, bunlardan sorumlu olan Kırım hükûmeti ağır bir dille eleştirildi.

 Toplantıda değerlendirilen mevcut istatistiklere göre, Kırım’daki sınaî teşebbüslerin çıktısı 1996 yılına nazaran % 24 nispetinde düşük gerçekleşirken, sanayi daralması bütün Ukrayna içinde en büyük oranda Kırım’da görüldü. En ciddî üretim düşüklükleri inşaat malzemeleri, hafif sanayi, mühendislik, metal işçiliği ve diğer sanayilerde tesbit edildi. Toplantıda, Kırım hükûmeti Kiev’den önemli ölçüde yardım görmesine rağmen, tarım ve sanayi üretimini istikrara sokacak tedbirleri alamadığı neticesine varıldı. Kırım’da 1997 yılı içinde her iki iktisadî teşebbüsten birisinin zarar ettiği ve maaş borçlarının 1997 başından bu yılın başına kadar geçen süre içinde % 30 oranında arttığı Ukrayna Bakanlar Kurulu’nda ifade edilirken, serbest ekonomik bölgeler teşkil edilmesinin faydaları da dile getirildi.
 

KUÇMA KIRIM PARLAMENTOSU İLE İLGİLİ KANUNU GERİ ÇEVİRDİ

 UNIAN haber ajansının 28 Ocak 1998’de Kiev’den bildirdiğine göre, Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma Kırım Parlamentosu ile ilgili kanun teklifini tekrar gözden geçirilmesi için parlamentoya geri gönderdi. Kuçma’nın bu kanun teklifinin Ukrayna Anayasası’na uygun olmayan bir çok unsur taşıdığını ve bir çok eksiği olan Kırım Muhtar Cumhuriyeti anayasasının Kırım’la ilgili kanunlar için bir referans sayılamayacağını düşündüğü öğrenildi. Cumhurbaşkanı, seçimlerde çoğunluk/nisbî sisteminin uygulanması fikrine katılmadığını, bu sistemin yetersiz ve kabul edilemez olacağını ve geniş kitleler üzerinde düşünüldüğünde temel hak ve hürriyetlerin ihlaline yol açabileceğini açıkladı. Kuçma, ayrıca Kırım’daki Ukrayna vatandaşlarının devlet hizmetlerinde görev almasını engelleyen uygulamaya da dikkat çekti. Bundan başka parlamentoya seçilmek için 5 yıl Kırım’da kalmış olma şartının Kırım Tatarlarına ve diğer sürülmüş halklara uıgulanmaması gerektiğini söyledi. Ukrayna Cumhurbaşkanı bunlardan başka, verilen kanun teklifinde daha bir çok eksikler ve yanlışlar bulunduğuna dikkat çekti.
 

KIRIM YÜKSEK SOVYETİ KIRIM’IN RUSYA’YA VERİLMESİ İÇİN REFERANDUM YAPILMASINI MÜZAKERE ETME KARARI ALDI

 Şoven Rus güçlerin çoğunluğunu teşkil ettiği Kırım Yüksek Sovyeti 4 Şubat 1998 tarihli oturumunda yine maceracı ve hiç bir uygulama kabiliyeti olmayan bir karar kabul etti. Rus milletvekillerinden Natalya Grudina’nın verdiği kanun teklifinde Kırım Muhtar Cumhuriyeti’nin kanunî şekilde Rusya’ya verilmesi ve bu kararın Ukrayna Yüksek Radası’na sunulması öngörülmekteydi. Bu kanun dışı teklif, oturuma katılan 62 milletvekilinden 45’inin oylarıyla kabul edildi. Yine aynı karara göre, Kırım’ın Rusya’ya verilmesi hususunda yarımada halkı arasında bir referandum yapılması hususu Yüksek Sovyet’de müzakere edilecek. Söz konusu muhayyel referandumda Rusça’nın resmî dil olarak kabul edilmesine ilişkin de bir soru bulunması öngörülüyor. Yüksek Sovyet’de Kırım Tatar milletvekillerinin şiddetle karşı çıktıkları bu karar aslında hiç bir fiilî güç taşımıyor. Rusya ve Ukrayna’nın geçtiğimiz yıl imzaladıkları antlaşma ile karşılıklı sınırların değişmezliği ilkesi kesin olarak kabul edildikten başka, Yüksek Sovyet’in önceki yıllarda Ukrayna hakimiyetinden ayrılmaya yönelik referandum teşebbüslerine Ukrayna hükûmetleri tarafından hiç bir şekilde göz yumulmamıştı.
 

KIRIM BAŞBAKAN BİRİNCİ YARDIMCISINA SUİKAST YAPILDI

 Kırım Muhtar Cumhuriyeti Başbakan Birinci Yardımcısı Aleksandr Safontsev 5 Şubat 1998 günü Akmescit’deki Tavriya Oteli’nden çıkarken bir çöp kutusuna konan bombanın patlaması neticesinde ağır yaralandı. Safontsev ve koruması milis çavuşu Roman Garkuşa olayda derin yaralar aldılar. Olay üzerine bir açıklama yapan Kırım Başbakanı Anatoliy Françuk, saldırının Kırım hükûmetini hedef alan “kara güçler”in işi olduğunu söyledi. Suikastin failleri tesbit edilemedi.
 

KIRIM TATAR MİLLÎ HAREKETİNİN AKTİVİSTLERİNDEN SABRİYE SEUTOVA VEFAT ETTİ

 Kırım Tatar Millî Hareketi’nin veteranlarından ve yazar Sabriye Seutova uzun süredir mustarip olduğu beyin kanserinden kurtulamayarak, 6 Şubat 1998’de Akmescit’de vefat etti.

 Sürgünde yetişen Kırım Tatar milliyetçi aydın neslinin en parlak temsilcilerinden biri olan Sabriye Seutova, 21 Eylül 1953’de ailesinin sürgün edilmiş olduğu Kazakistan’ın Cambul şehrinde dünyaya geldi. Babası Kırım Tatarı, anası ise yine sürgün edilmiş halklardan olan Ahıska Türklerindendi. 1970’de Bakü’de lise tahsilini tamamladıktan iki yıl sonra 1972 yılında Taşkent’deki Nizamî Pedagoji Enstitüsü’nün Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı bölümüne girdi. 1977’de buradan mezun oldu. Aynı yıl Taşkent’de Kırım Tatarca yayınlanan Lenin Bayrağı gazetesinde çalışmaya başladı. 1979 yılından itibaren de on yıl boyunca Yıldız mecmuasında çalıştı. 1988 yılında bazı hikâyelerini topladığı Alem Mas-mavi adlı kitabı neşredildi.

 Sabriye Seutova, genç bir gazeteci olarak çalışmaya başladığı yıllardan itibaren Kırım Tatar Millî Hareketi’nin faaliyetlerine aktif bir şekilde iştirak etti. Şu cümleden olarak, 1980’li yılların başlarında Kırım Tatar Millî Hareketi’nin bildirilerinin yazılması, dağıtılması ve başta Türkiye olmak üzere dış ülkelerle irtibatının kurulması gibi gizli ve tehlikeli işlerinde büyük hizmetler gördü.

Sabriye Seutova 1987 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında Kırım Tatarlarının Moskova’da düzenledikleri eylemlerde en önde gelen rollerden birini oynadı ve o dönemde halkının sözcülüğünü üstlenerek dünyaca tanındı. Yine aynı günlerde Seutova Sovyet güvenlik güçleri tarafından vahşîce dövülmüş ve demir çubukla darbesi yediği başından çok ciddî yaralar aldı. Bu olaylardan sonra sağlığı bir daha düzelmeyen Seutova, buna rağmen Taşkent’de ve nihayet 1989’da dönebildiği vatanı Kırım’da da millî faaliyetlerini sürdürdü. Ancak Akmescit’de yaşadığı süre içinde ev sahibi olamadığı gibi, son derece güç hayat şartlarına dayanmak zorunda kaldı. Sağlık durumu ise giderek daha da bozuldu.

 Nihayet, yapılan muayenelerde beyninde habis bir tümör bulunduğunun anlaşılması üzerine Sabriye Seutova Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi’nin ve İstanbul Şubesi’nin teşebbüsleriyle tedavi için geçtiğimiz yıl İstanbul’a getirildi. İstanbul’da ağır bir beyin ameliyatı geçiren Seutova’nın öldürücü hastalığının tedavisinin mümkün olmadığı anlaşıldı. Bir süre Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastahanesi’nde kalan Seutova daha sonra Kırım’a döndü.

Sevgi ve güzellik duygularıyla dolu içten hikâye ve şiirlerin yazarı Sabriye Seutova, kafatasının yarısı alınmış bir halde dayanılmaz acılarla, büyük bir sefalet ve yalnızlık içinde, anlatageldiği sevgilerden ve güzelliklerden mahrum bir şekilde 6 Şubat 1998’de hayata gözlerini yumdu. Son anlarında belki de tek tesellisi, bu dünyadan uğrunda hayatını vakfettiği çok sevgili Vatan’ı Kırım’da ayrılmaktı.

 Seutova’nın 8 Şubat 1998’de Akmeçet kasabasında yapılan cenaze törenine kalabalık bir kitle katıldı. Törende söz alan Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Başkan Yardımcısı Refat Çubarov, Millî Hareket aktivistlerinden Fuat Ablâkimov, şair Şakir Selim ve diğer konuşmacılar Sabriye Seutova’nın millî harekette yapmış olduğu faaliyetlerden söz ettiler.

 Emel, vatanımızın bu fedakâr ancak bahtsız hâdimine Allah’dan rahmet, başta yakınları olmak üzere milletimize başsağlığı diler.
 

CAFER ORTALAN VEFAT ETTİ

 Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği kurucularından ve 1957-1960 yılları arasında Ankara’da neşredilen Kırım dergisinin sahibi olan Cafer Ortalan 6 Şubat 1998’de Ankara’da vefat etti.

 Cafer Ortalan 8 Şubat 1913 tarihinde Kırım’ın Karasubazar rayonuna bağlı Ortaalan köyünde doğdu. Emin Bey ile Hatice Hanım’ın yedi oğlundan ikincisi olan Cafer Ortalan, ilk öğrenimini köyünde, orta öğrenimini ise tehnikumda tamamladıktan sonra Akmescit Devlet Üniversitesi’nden ziraat mühendisi olarak mezun oldu.

 Türkiye pasaportu taşıyan Kırım Tatarlarının Stalin rejimince Kırım’dan çıkarılarak Türkiye’ye gönderilmeleri üzerine Ortalan’ın ailesi 1935 yılında İstanbul’da geldi ve Türkiye’deki ilk yıllarını burada geçirdi. Cafer Ortalan, İstanbul Maltepe Tütün Enstitüsü ile Samsun ve Malatya’da mesleği ile ilgili görevlerde bulunduktan sonra Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde uzun yıllar görev yaptı.

 1940 yılında yine Kırım’dan göç eden Trupçu ailesinin kızı Mürşide Hanım’la evlendi ve bu evlilikten Sumru ve Sezgin adlı iki kız çocuğu oldu. Cafer Ortalan 1954 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’ndeki görevinden ayrılarak, iki kardeşi ile birlikte serbest çalışma hayatına atıldı ve Ortalan Şarapları imalathanesini kurdu.

 Cafer Ortalan, 1955 yılında Ankara’da kurulan Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı. Diğer yandan 1957 ve 1960 yıllarında Ankara’da yayınlanmaya başlanan Kırım dergisinin çıkarılmasında büyük emeği geçen Ortalan, adı geçen derginin imtiyaz sahipliğini de yürüttü. Ortalan’ın bu dergide pek çok makaleleri yayınlandı.

Heyecanlı bir Kırım milliyetçisi olan Cafer Ortalan, hayatı boyunca Kırım Tatarlarının millî mücadelesini savunmuş, çocuklarına, torunlarına ve çevresine Kırım’ı tanıtarak Kırım sevgisini aşılamış, Kırım Tatar millî mücadelesinin sürdürülmesini telkin etmiştir. Kırım Tatarlarının anavatanlarına dönerek orada hür ve bağımsız olarak yaşayabilmeleri umudunu vefatına kadar sürdürmüştür. Özellikle hayranı olduğu ve fikirlerini benimsediği İsmail Bey Gaspıralı’nın “Dilde, Fikirde, İşde Birlik” düsturunun savunucusu olmuştur. Bu şiara sonuna kadar sadık kalan Cafer Ortalan kurucusu olduğu Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği’nin ve dergimiz Emel’in bütün faaliyetlerine sağlığının iştirakini imkânsız kıldığı son zamanlarına kadar büyük bir ciddiyet ve şevkle katılmıştır.

 Cafer Ortalan’ın naaşı 8 Şubat 1998’de Kocatepe Camii’nde kılınan cenaze namazını müteakip Ankara’da toprağa verildi. Emel, Kırım davasına büyük hizmetleri geçmiş olan merhuma Allah’dan rahmet, başta yakınları olmak üzere bütün milletimize başsağlığı diler.
 

UKRAYNA YÜKSEK RADASI YENİ KIRIM YÜKSEK SOVYETİ KANUNUNU KABUL ETTİ

 Ukrayna Yüksek Radası 10 Şubat 1998 tarihli oturumunda “Kırım Muhtar Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti Hakkında” kanunu kabul etti. Yeni kanunda Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın tekliflerini de büyük ölçüde dikkate alındı. Oylamaya katılan 328 delegeden 244’ü kabul oyu verdi.

 Kırım Muhtar Cumhuriyeti’nde yeni seçim sistemi resmen belirlenmediğinden, Kırım Yüksek Sovyeti seçim prensipleri hakkındaki madde yeni kanunda yer almadı. Önceki Kırım Yüksek Sovyeti kanununda, milletvekillerinin yarısı çoğunluk, yarısı da nisbî sisteme göre seçilmekteydi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Kuçma ise tamamen çoğunluk sistemine dayanan bir seçim sistemi teklif etmişti.

 Yine Kuçma’nın teklifini dikkate alarak, yeni kanunda Yüksek Sovyet’in görev süresi dört yıl olarak belirlendi. Yüksek Sovyet’e milletvekili olarak seçilecek olanların oy verme hakkını haiz, seçim günü 18 yaşını doldurmuş ve en az beş yıldır Ukrayna’da yaşayan kişiler olmaları gerekiyor. Önceki kanunda ise bu sürenin münhasıran Kırım’da yaşanması gerekmekteydi. Bununla birlikte, bu kaide Kırım’a daimî olarak yaşamak üzere dönen Kırım Tatarlarına ve sürgün edilmiş halkların mensuplarına tatbik edilmeyecek.

 Yeni kanunda Kırım Bakanlar Kurulu Başkanı’nın (Başbakan’ın) tayinine ilişkin eski uygulama da değiştirildi. Son duruma göre, Kırım parlamentosu Kırım Bakanlar Kurulu Başkanı’nı Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın tasdiki ile tayin ve azl etme yetkisine sahip. Eski kanunda ise bu tayin ve azil işlemi Kırım Yüksek Sovyeti Başkanı’nın teklifiyle gerçekleştiriliyordu.

 Yeni kanunda  ayrıca, Kırım parlamentosuna Ukrayna Yüksek Radası’nın onayının alınması şartıyla mahallî referandumlar yapma yetkisi veriliyor. Kırım Yüksek Sovyeti Başkanı milletvekillerinin yarısından fazlasının oyuyla görevinden alınabiliyor. Yüksek Sovyet Başkanı’nın görevinde alınması için oylama teklifi bütün milletvekillerinin en az üçte birinin oyuyla verilebilecek.
 

UKRAYNA YÜKSEK RADASI KIRIM İÇİN YENİ SEÇİM KANUNUNU KABUL ETTİ

 Ukrayna Yüksek Radası 12 Şubat 1998’de “Kırım Yüksek Sovyeti’ne Milletvekili Seçimleri Hakkında” kanunu Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın tekliflerini de gözönüne alarak kabul etti. Oylamaya katılan 297 delegeden 232’si kabul, 29’u red oyu verdi.

 Bu yeni kanuna göre 100 milletvekili tek sandalyelik  seçim bölgelerinden çoğunluk esasına göre seçilecek. Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın 3. Madde’nin değiştirilmesi teklifi kabul edilerek adaylarda aranan “Kırım içerisinde 5 sene yaşamış olmak” şartı “Ukrayna içinde 5 sene yaşamış olmak” şeklinde değiştirildi. Ayrıca bir seçim bölgesindeki seçmen sayısı da belirlenerek, bu sayının ortalamadan % 10’dan daha fazla sapamayacağı belirtildi. Bir seçim bölgesini oluşturan alanların da birbirine komşu olması şartı getirildi.

 Kanuna yapılan bir ilaveyle bir halk meclisinin ya da bir işçi topluluğunun yaşama ya da çalışma yerine göre bir aday gösterebilecekleri kabul edildi. Ayrıca adaylara son üç ay içindeki gelirleri dikkate alınarak işsizlik yardımı yapılması karara bağlandı. Adayların Kırım Muhtar Cumhuriyeti bütçesinden ayrılan payları kullanmak ve Ukrayna Devletine yük olmamak şartıyla medya yoluyla propaganda yapmasına izin verildi. Bütün seçim giderlerinin de Kırım bütçesinden karşılanması kararlaştırıldı.

 Bu parlamento döneminin süresi 1998’de dolduğu için bu seferlik seçimlerin mahallî seçimlerle birlikte yapılmasına karar verildi. Önceki kanuna göre seçimlerin 29 Mart 1998’de yapılması gerekiyordu. Ancak Cumhurbaşkanı Kuçma, Kırım Yüksek Sovyeti’nin seçim tarihine karar verme yetkisi olmadığını söyleyerek bunun anayasaya aykırı olduğunu bildirmişti.

 Yeni seçim kanunu iki gün önce kabul edilen Kırım Yüksek Sovyeti hakkındaki kanun gibi, mevcut şekliyle Kırım Tatarlarının sürgünden kaynaklanan özel durumlarını hemen hiç bir şekilde dikkate almamıştır. Bu ise Kırım Tatarlarının öz vatanlarında iktidar organlarında temsil imkânlarını hemen tamamen ortadan kaldırmaktadır. Bu bakımdan, yeni kanunların bu şekilde kabulü Kırım Tatarlarının çok büyük tepkisini doğurdu. Kırım Tatar Millî Meclisi’nin bu tepkiyi yansıtan bildirisi dergimizin bu sayısında yer almaktadır.
 

YILMAZ “KIRIM TATARLARINA YARDIM ETMEK TÜRKİYE’NİN MANEVÎ YÜKÜMLÜLÜĞÜDÜR” DEDİ

 İki günlük resmî bir ziyaret için 12 Şubat 1998’de Ukrayna’nın başşehri Kiev’e gelen Başbakan Mesut Yılmaz’ın gündeminde Kırım Tatarları meselesi de geniş yer aldı. Yılmaz gerek Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma tarafından kabul edildiğinde, gerekse Ukrayna Başbakanı Valeriy Pustovoytenko ile olan görüşmelerinde Kırım Tatarlarının vatanlarına dönüşü meselesini etraflı bir biçimde ele aldı.

 12 Şubat 1998’de Ukrayna Başbakanı Valeriy Pustovoytenko ile ortak bildirinin açıklanması münasebetiyle düzenlenen basın toplantısında Yılmaz, “Kırım Tatarlarına yardım etmenin Türkiye’nin manevî yükümlülüğü olduğunu” söyledi. Her iki başbakanın imzalarını taşıyan ortak bildiride ise Kırım Tatarları ile ilgili olarak şu ibarelere yer verildi: “Taraflar Kırım Tatarlarının tarihî vatanlarında yeniden iskânları ve onların acılarının hafifletilmesi hususunda Türkiye ve Ukrayna arasındaki artarak süren karşılıklı işbirliğini derin bir memnuniyetle kaydetmişlerdir. Ukrayna tarafı, eski SSCB dönemindeki kanundışı uygulamalar neticesinde ortaya çıkmış olan ve yeniden iskân sürecinde yaşanan ekonomik, sosyal ve diğer zorlukların aşılmasına Türkiye’nin temel katkısını teşkil eden ‘1000 konut’ projesinin hayata geçirmeye başlamış olmasından dolayı Türkiye hükûmetine minnetini ifade etmiştir. Türkiye Başbakanı, Ukrayna’nın Kırım Tatarlarının karşılaştığı problemlerin çözüme kavuşturulmasındaki gayretlerine Türkiye’nin katkıda bulunma taahhüdünü tekrarladı.” Ortak bildiride ayrıca, Mart 1998’de Kırım’ın Yalta şehrinde yapılacak olan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Zirvesi hakkında tarafların iyi niyet temennilerine ve ümitlerine yer verildi.

 Mesut Yılmaz’ın resmî heyetinde Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Dr. Ahmed İhsan Kırımlı da yer aldı. Dr. Kırımlı resmî toplantılara katılarak, Yılmaz’a ve heyete Kırım Tatarlarının durumu ve ihtiyaçları hakkında bilgi verdi.
 Mesut Yılmaz’ın iki günlük Ukrayna seyahati programında Kırım’ın başşehri Akmescit’e yapılacak bir ziyaret de yer almaktaydı. Bu ziyarette, Yılmaz’ın Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Yılmaz ve diğer Kırım Tatar liderleriyle görüşmesi de yer almaktaydı. Yine programa göre, Yılmaz Akmescit civarında vatana dönen Kırım Tatarları tarafından kurulan yeni yerleşim yerlerinden birini de ziyaret edecekti. Ne var ki, 13 Şubat 1998 günü Akmescit’de hava şartlarının tamamen gayrimüsait oluşu ve havaalanın inişi imkânsız kılacak derecede sisle kaplı olması neticesinde bu ziyaret gerçekleştirilemedi. Yılmaz ve Türkiye heyeti Kırım’a hareket edebilmek için Kiev havaalanında bir saati aşkın bir süre bekledilerse de, durumun olumlu yönde değişmemesi üzerine Türkiye’ye yola çıktılar. Bu durum Türkiye heyetini Kırım’da bekleyen Kırım Tatarlarını büyük hayal kırıklığına uğrattı.
 

KIZILAY’DAN KIRIM’A İNSANÎ YARDIM

 Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi’nin teşebbüsleri ile Türkiye Kızılay Derneği tarafından Kırım’a insanî yardım gönderildi. Başbakan Mesut Yılmaz’ın Ukrayna ziyareti esnasında teslim edilmek üzere gönderilen insanî yardımlar 14 Şubat 1998 tarihinde Kırım Tatar Kadınlar Birliği Başkanı Safinar Cemil’e teslim edildi.

 Büyük miktarda yiyecek ve ilaç bulunan yardımların yanısıra, Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA) tarafından Kırım’da Latin alfabesinin yaygınlaşmasını sağlamak amacı ile satın alınan bir matbaa makinası da Kırım’a Türk Hava Kuvvetleri’ne bağlı bir nakliye uçağı ile gönderildi. Bu şekilde, söz konusu matbaa makinasının satın alınması ve gönderilmesine ilişkin olarak, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi’nin yaklaşık dört yıldır çeşitli Türkiye Cumhuriyeti hükûmetleri nezdinde yürüttüğü çalışmalar olumlu netice vermiş oldu.
 

KIRIMOĞLU VE FRANÇUK TÜRKİYE’DE RESMÎ TEMASLARDA BULUNDULAR

 Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ve Kırım Muhtar Cumhuriyeti Başbakanı Anatoliy Françuk beraberlerinde Ukrayna Halk Hareketi (Ruh) Partisi Genel Başkan Yardımcısı İvan Draç, Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Amerika Daire Başkan Yardımcısı Oleksandr Zakutaylo, Kırım Muhtar Cumhuriyeti Ticaret, Dış Ekonomik İlişkiler ve Tüketici Haklarını Koruma Bakanı Aleksandr Pavloviç Ryabkov, Kırım Muhtar Cumhuriyeti Başbakan Dış İlişkiler Müşaviri Sergey Sidorenko, Kırım Telekominvest Müdürü Sergey Rıbovalov ve Kırım Televizyonu Kırım Tatar Yayınları Bölümü Müdürü Şevket Memet’inn bulunduğu bir heyetle 17-22 Şubat 1998 tarihleri arasında Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi’nin davetlisi olarak Türkiye’yi ziyaret ettiler.

 Kırım heyeti 17 Şubat 1998 tarihinde Ankara’ya gelerek, aynı akşam Kültür Bakanı İstemihan Talay’ın şereflerine vermiş olduğu akşam yemeğine katıldı. Kültür Bakanlığı’ndan çeşitli üst seviyede bürokratların, basın mensuplarının ve Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi’nden temsilcilerin de iştirak ettiği yemekte Türkiye, Ukrayna ve Kırım Muhtar Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi ve vatanlarına dönmekte olan Kırım Tatarlarına yardımların artması dilekleri dile getirildi.

 Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Oleksandr F. Motsık, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi Başkanı Dr. Ahmed İhsan Kırımlı ve dernek yöneticileri ile Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilcisi Zafer Karatay’ın da beraberinde bulunduğu Kırım heyeti, 18 Şubat 1998 günü Anıtkabir’i ziyaret etti. Kırım Başbakanı Anatoliy Françuk ve Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu Atatürk’ün mozolesine çelenk koyarak, Anıtkabir şeref defterini imzaladılar. Anıtkabir ziyaretinin ardından Kırım heyeti Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından kabul edildi. Ziyarette söz alan Kırım Başbakanı Anatoliy Françuk, Kırım, Ukrayna ve Türkiye arasındaki ekonomik ve siyasî ilişkilerin geliştirilmesini arzuladıklarını dile getirerek, iki ülke arasında başta gemicilik ve turizm olmak üzere pek çok alanda ortak yatırımlar yapılabileceğini söyledi ve Türk işadamlarını Kırım’a yatırım yapmaya çağırdı. Françuk konuşmasında, Kırım Tatarlarına yardım etmeye çalıştıklarını ancak ekonomik sebeplerden dolayı bu yardımın çok yetersiz kaldığını söyledi.

 Françuk’dan sonra söz alan Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, heyetin ziyaretinden duyduğu memnuniyetini dile getirerek, Türkiye ve Ukrayna arasındaki ekonomik, siyasî ve askerî alanlardaki işbirliğinin günden güne arttığını kaydederek, bunun daha artması gerektiğini belirtti. Demirel konuşmasında, 1944’de yaşanan topyekûn sürgünden sonra Kırım Tatarlarının yeniden vatanlarına dönebilmelerini bir insanlık zaferi olarak nitelendirdi ve Ukrayna hükûmetinin Kırım Tatarlarına yapmış olduğu yardımlara ve şimdiye kadar göstermiş olduğu kolaylıklara teşekkür etti. Türkiye Cumhurbaşkanı, sözlerine devamla, Kırım Tatarlarının iki ülke arasında bir dostluk köprüsü olduğunu ve Türkiye ile Kırım Tatarları arasında yakın kardeşlik ve akrabalık bağları olması sebebi ile Türkiye’nin Kırım Tatarlarının yeniden vatanlarına dönmeleri hususunda her türlü yardımı yapmasının tarihî bir mükellefiyet olduğunu söyledi. Demirel ayrıca, Türkiye’nin Kırım Tatarları için vaadettiği 1000 konut projesinin artık hayata geçirildiğini, konut sayısının daha da arttırılacağını belirtti. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in ardından söz alan Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu konuşmasında, Türkiye’nin Kırım Tatarlarına yapmış olduğu yardımlara teşekkür etti ve Özbekistan’ın vatana dönmek isteyen Kırım Tatarlarına çıkarmış olduğu zorluklardan ve Ukrayna vatandaşlığına geçme meselelerinden bahsederek bu hususlarda Türkiye’nin desteğini istedi.

 Kırım heyeti Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Hikmet Çetin’i ziyaret etti ve şereflerine verilen öğle yemeğine katıldı. Görüşmede Türkiye, Ukrayna ve Kırım Muhtar Cumhuriyeti arasındaki her türlü ilişkinin geliştirilmesi için temenniler dile getirilerek, uzun bir mazi ve tecrübeye sahip olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yeni bir parlamento olan Ukrayna Yüksek Radası’na bu tecrübelerini aktarılması rica edildi. T.B.M.M.’ndeki görüşme ve yemeğe Devlet Bakanı Ahat Andican ve bazı milletvekilleri de katıldı.

 Heyet, aynı gün Kırıkkale Valisi Behiç Çelik ve Kırıkkale Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Tahsin Nuri Durlu’nun davetlisi olarak Kırıkkale’ye bir ziyarette bulundu. Kırıkkale’de büyük bir vatandaş topluluğu tarafından karşılanan heyet Kırıkkale Üniversitesi tarafından tertip edilen bir konferansa katıldılar. Konferansın ardından Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi tarafından Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu adına yaptırılan bir okuma salonu bizzat Mustafa Kırımoğlu tarafından açıldı. Daha sonra Valiliği ziyaret eden heyet binanın girişinde halkoyunları ekibinin gösterileri ile karşılandı. Valilikte yapılan görüşmede Kırıkkale hakkında konuk heyete bilgi verildi ve Kırıkkaleli işadamları Kırım’a yatırıma davet edildi. Heyet, Valiliğin ardından Belediye Başkanlığını ziyaret etti ve burada da Kırıkkale Belediyesi Mehter Takımı tarafından karşılandı. Daha sonra Kırıkkale Üniversitesi Rektörlüğü tarafından verilen akşam yemeğine iştirak eden heyet aynı gün Ankara’ya döndü.
 Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu 19 Şubat 1998 tarihinde Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Nuri Yılmaz’la bir görüşme yaptıktan sonra heyetle birlikte önce Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit’i daha sonra Başbakan Yardımcısı ve Millî Savunma Bakanı İsmet Sezgin’i ziyaret ederek görüşmelerde bulundular. Heyet daha sonra Türk Standartları Enstitüsü Başkanı Mehmet Yılmaz Arıyörük’ün şereflerine verdiği öğle yemeğine katıldılar ve burada Kırım Muhtar Cumhuriyeti ile Türkiye arasındaki standartlarla ilgili bir ön protokol imzaladılar. Heyet aynı gün Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı’nı ziyaret ederek başkan Büyükelçi Tugay Özçeri ile bir görüşme yaptı. TİKA ziyaretinin ardından heyet Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi’ni ziyaret ederek, burada yapılan çalışmalar hakkında bilgi aldı. Kırımoğlu ve beraberindekiler dernek genel merkezinde Türkiye’de yaşayan Kırım Tatarları ve Kırım’dan Türkiye’ye üniversite tahsili için gelen öğrenciler ile uzun süre sohbet ettiler. Heyet aynı akşam Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Oleksandr Motsık’ın  şereflerine verdiği yemeğe katıldı.

 Kırım heyeti 20 Şubat 1998 tarihinde Devlet Bakanı Ahat Andican ve Millî Eğitim Bakanı Hikmet Uluğbay’ı ziyaret etti. Bu ziyaretlerin ardından Kırım Başbakanı Anatoliy Françuk heyetten ayrıldı. Heyetin diğer üyeleri Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ile birlikte Emek semtinde bulunan Kırım Caddesi’ni ve Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu Sokağı’nı gezdiler. Daha sonra, MHP eski Genel Başkanı merhum Alparslan Türkeş’in kabrini ziyaret edildi. Kocatepe Camii’nde Cuma Namazını kılan Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu daha sonra yine heyetle birlikte Keçiören Belediye Başkanlığı’na geçti. Burada önce Keçiören Belediye Başkanı Turgut Altınok’u makamında ziyaret eden heyet, Keçiören Belediyesi tarafından inşa edilen şelâleyi, Türk büyükleri ve Orhon Kitabeleri abidelerini gezdikten sonra şereflerine verilen öğle yemeğine katıldı. Yemekten sonra Keçiören Belediyesi tarafından düzenlenen Kırım Ormanı ve Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu Parkları büyük vatandaş topluluklarının katıldığı törenlerle bizzat Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Kırımoğlu tarafından açıldı.

 Heyet daha sonra Anatoliy Françuk ile buluşarak Başbakan Mesut Yılmaz’ı ziyaret etti. Demokrat Türkiye Partisi Genel Başkanı Hüsamettin Cindoruk’un da hazır bulunduğu görüşmede Kırım Başbakanı Anatoliy Françuk, Türkiye, Kırım ve Ukrayna arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi arzularını dile getirdi. Françuk’un konuşmasının ardından söz alan Başbakan Mesut Yılmaz konuşmasında Türkiye ile Kırım ve Kırım Tatarları arasında tarihî kardeşlik ve akrabalık bağlarının bulunduğunu, nitekim bizzat kendi babaannesinin, Cindoruk’un da hanımının Kırım Tatarı olduklarını kaydetti. Bütün bunlardan dolayı Kırım’a ayrı bir yakınlık duyduğunu belirterten Yılmaz, Türkiye, Ukrayna ve Kırım arasındaki münasebetlerin her alanda arttırılması için çaba sarfedeceğini söyledi. Başbakan Mesut Yılmaz konuşmasında, Kırım’a dönmekte olan Kırım Tatarlarına her türlü maddî ve manevî yardımların arttırılacağını, bunun Türkiye için tarihî bir borç olduğunu da belirtti. Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu da konuşmasında Türkiye’nin yapmış olduğu yardımlara teşekkür ederek, Başbakan Yılmaz’ın önceki hafta Kırım’a gelişinin hava muhalefeti nedeniyle mümkün olamamasından dolayı Kırım’da yaşayan vatandaşların ve kendisinin duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Kırımoğlu konuşmasında Ukrayna vatandaşlığı ve Özbekistan’ın Kırım’a dönmek isteyen Kırım Tatarlarına çıkarmış olduğu zorluklardan bahsederek bu konularda Türkiye’nin yardımlarını istedi. Kırımoğlu konuşmasında vatana dönmekte olan Kırım Tatarlarını yaşadığı zorlukları da anlattı ve ayrıca Türkiye’de okumakta olan Kırım Tatar öğrencilerinin mezun olduktan sonra Ukrayna ile Türkiye arasında diplomaların denkliği hususunda bir anlaşma olmadığını belirterek bu problemin giderilmesini rica etti. Görüşmede söz alan Demokrat Türkiye Partisi Genel Başkanı Hüsamettin Cindoruk da Kırım Tatarları ile Türkiye arasındaki akrabalık bağlarını vurgulayarak Kırım’da yaşayan Kırım Tatarlarına Türkiye’nin daha çok yardım edeceğini söyledi.

 Kırım heyeti daha sonra Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi tarafından Kırım Başbakanı Anatoliy Françuk ve Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu şerefine tertip edilen Kırım Musikî Gecesi’ne katıldı. Altınay Türk Dünyası Müzik Topluluğu ve Kültür Bakanlığı Klasik Türk Müziği Topluluğu tarafından Kırım yırları ve Kırımlı bestekârların eserlerinin icra edildiği konser çok kalabalık bir izleyici kitlesi tarafından büyük bir takdir ile izlendi.

 Ankara’da resmî ziyaretlerini tamamlayan heyet 21 Şubat 1998 tarihinde İzmit’e hareket etti. Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Kocaeli Şubesi ve İzmit’de yaşayan Kırım Tatarları tarafından büyük bir coşku ile karşılanan heyet Kocaeli Valisi tarafından şereflerine verilen öğle yemeğine katıldı. Kırım Başbakanı Anatoliy Françuk öğle yemeğinin ardından heyetten ayrılarak İstanbul’a geçti. Heyetin diğer üyeleri Kırımoğlu Başkanlığı’nda önce İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Gebze yakınlarında kurulacak olan İSKİ’ye ait bir tesisin temel atma törenine katıldılar ve burada İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir görüşme yaptılar. Burada temel bizzat Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu tarafından atıldı. Heyet daha sonra Gebze’ye geçti. Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Gebze Şubesi üyeleri tarafından karşılanan Kırımoğlu ve beraberindekiler Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü’ne gittiler. Burada düzenlenen törenle Kırımoğlu’na fahrî doktora ünvanı verildi. Törenin ardından heyet Gebze Orduevi’nde Gebze Kaymakamı, Gebze Üniversitesi Rektörü ve Gebzeli İşadamlarının da katıldığı akşam yemeğine iştirak etti.

 Heyet 21 Şubat 1998 tarihinde İstanbul’un tarihî ve turistik mekânlarını ziyaret etti. Aynı gün akşam Kırım Başbakanı Anatoliy Françuk ve heyetin bazı üyeleri Kırım’a geri döndü. Heyetten ayrılarak İstanbul’da kalan Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ve Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği temsilcileri 23 Şubat 1998 günü Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Deniz Baykal’ı ziyaret etti. İstanbul’da sağlık kontrolünden geçen Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu 27 Şubat 1998 tarihinde Türkiye’den ayrıldı.
 

UKRAYNA DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI LUJKOV’UN AKYAR HAKKINDAKİ İFADELERİNİ PROTESTO ETTİ

 Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Basın Merkezi 21 Şubat 1998 tarihinde bir bildiri yayınlayarak, aynı gün Akyar’ı ziyaret etmekte olan Moskova Belediye Başkanı Yuriy Lujkov’un Akyar’ın Rusya’ya ait olduğu yönünde yine tekrarladığı iddialarını protesto etti. Bildiride, Lujkov’un iddialarına ilişkin olarak, Ukrayna-Rusya münasebetlerinde hiç bir bağlamda “toprak meselesi” diye bir meseleyi ortaya atılması ihtimalini dahi Ukrayna’nın reddettiği ve böyle bir “mesele”nin mevcut olmadığı ve olamayacağı kaydedildi. Lujkov’un bu tür çıkışlar yapması ise, mahallî çapta bir politikacının ülke çapında siyasî bir lider imajı kazanmak için Rus halkının bazı kesimlerinin duygularından istifade etmeye çalışması olarak değerlendirildi. Bildiride ayrıca, Ukrayna-Rusya ilişkilerinin eşitlik, iyi komşuluk ve karşılıklı hükümranlık ve toprak bütünlüklerine saygı prensipleri üzerine inşa edildiğine dikkat çekilerek, bunun önüne konan sunî engellerin sadece siyasî bir miyopluk olmakla kalmayıp, aynı zamanda tehlikeli bir macera olduğu ifade edildi.
 

KIRIM’DA MİLLÎ ŞEHİDİMİZ NOMAN ÇELEBİCİHAN’I ANMA TOPLANTISI

 Kırım Demokratik Cumhuriyeti’nin ilk Başbakanı ve Başmüftüsü Noman Çelebicihan, Bolşevikler tarafından şehid edilişinin 80. yılında 22 Şubat 1998 tarihinde doğduğu köy olan Sunak’ta anıldı. Düzenlenen törende, köy imamı Yakup Ömer’in Noman Çelebicihan’ın hatırasına okuduğu duanın ardından Yıldız dergisi başyazarı Şakir Selim, şair Yunus Kandım, şair Çerkez Ali, yazar Ablâziz Veliyev, Kırım Sanayi ve Pedagoji Enstitüsü müdürü İsmail Kerim ve diğer katılanlar söz alarak Noman Çelebicihan’ın hatırasını yâd ettiler. Meşhur heykeltraş Ayder Aliyev’in Noman Çelebicihan adına yaptığı rölyef geçici olarak duvara çakıldı. Merasim köy Müslüman din cemiyetinin başkanı Ablâkim Muslâdinov’un duası ile sona erdi.
 

KIRIM BAŞBAKAN BİRİNCİ YARDIMCISI HAYATINI KAYBETTİ

 Kırım Muhtar Cumhuriyeti Başbakan Birinci Yardımcısı Anatoliy Safontsev 23 Şubat 1998 günü Akmescit’de hayatını kaybetti. Safontsev 5 Şubat günü uzaktan kumandalı bir bomba ile suikaste maruz kalmış ve ağır yaralanmıştı. Karın bölgesinden ve ayaklarından çok ciddî yaralar almış bulunan Safontsev bütün çabalara rağmen kurtarılamadı. 48 yaşındaki Anatoliy Safontsev 1997 yılında Başbakan Birinci Yardımcılığı görevine getirilmiş olup, bu göreve gelmeden önce dört yıl boyunca Kerç belediye başkanlığını yürütmüştü. Başbakan Anatoliy Françuk’a en yakın siyasetçilerden biri olarak kabul edilen Safontsev, kabinede sanayi ve yakıt/enerji kompleksi ile ilgili birimlerin başında bulunmaktaydı. Suikastin gayesi ve suikastçilerin kimlikleri ise hâlâ tesbit edilemedi.
 

AKMESCİT’DE MİTİNG

 Ukrayna yurttaşlığına geçişte yaşanan zorlukları ve seçimlerde yurttaşlık alamayan pek çok Kırım Tatarının oy verememesini protesto etmek maksadıyla 27 Şubat 1998 tarihinde Akmescit’deki Ukrayna Cumhurbaşkanlığı temsilciliği önünde bir miting yapıldı.

 Mitinge katılan yaklaşık iki bin kişi ellerinde “Kırım Tatarları doğduklarından beri Kırım yurttaşıdır” yazılı pankartlarla bir gösteri yaparak Ukrayna Cumhurbaşkanı temsilcisi Kiselov’dan Kırım Tatarlarının yurttaşlık meseleleri hakkındaki sorularını cevaplandırmasını istediler. Mitingin başlamasından iki-üç saat sonra meydana gelen Kiselyov bugüne kadar 20.000 Kırım Tatarının yurttaşlık aldığını beyan etti. Ancak bu rakamın Kırım’da yaşayan Kırım Tatarlarının toplam sayısına göre çok az olduğunu söyleyen Kiselyov, bu hususta Kırım Tatar Millî Meclisi’nin çalışmalarının yetersiz olduğunu iddia etti. Bunun üzerine mitinge katılanlar yolları kapatarak Bakanlar Kurulu’na gittiler. Burada Millî Meclis üyeleri ve Millî Hareket iştirakçileri konuşmalar yaptı.

 Bilindiği gibi 29 Mart 1998’de yapılacak Ukrayna Yüksek Radası ve mahallî idareler seçimlerinde sadece Ukrayna yurttaşları oy kullanabilecekler. Ancak bugün pek çok Kırım Tatarı Ukrayna yurttaşlığını alamıyor ve pek çoğu Özbekistan yurttaşlığından çıkamıyor. Bu meselenin çözülmesinin önüne Özbekistan hükûmeti çeşitli engeller koymakta ve uzun süren bürokratik işlemlerin ardından 100 dolar da para istemektedir. Bu sebepten yaklaşan seçimlerde pek çok Kırım Tatarı oy veremeyecek ve Kırım’ın asıl sahibi olan Kırım Tatarlarının hakları bir kere daha çiğnenecektir. Hükûmetin bu şekildeki hareketleri de Kırım Tatarlarını meydanlara dökmektedir.
 

KUÇMA-YELTSİN ZİRVESİNDE KIRIM

 Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma 26-28 Şubat 1998 tarihleri arasında resmen Moskova’yı ziyaret etti. Ukrayna ve Rusya arasındaki temel meselelerin ele alındığı Kuçma-Yeltsin zirvesinden iki ülke arasında 10 yıl süreli bir ekonomik işbirliği antlaşması imzalanırken, Kırım’a ilişkin konular da ağırlıklı olarak müzakere edildi. 27 Şubat günü imzalanan ortak bildiride, uzun süredir ihtilaf konusu olan Azak Denizi ve Kerç Boğazı’nın Ukrayna ve Rusya arasında paylaşılması ve ortak deniz sınırının tesbiti müzakerelerinin hızlandırılarak bir “işbirliği mekanizması” oluşturulması arzusu beyan edildi. Karadeniz Filosu’na ilişkin olarak da, her iki ülke deniz kuvvetlerinin daha yakın münasebetler içinde olması gereği vurgulandı. Ortak bildiride ayrıca, Rusya Federasyonu’nun Akmescit’de bir başkonsolosluk açmasının kararlaştırıldığı da kaydedildi.
 

KIRIM TATAR MAARİF TARİHİNE DAİR YENİ BİR KİTAP

 Kırım Tatar maarif tarihine dair önemli bir yeni eser “Tavriya” neşriyatınca Akmescit’de yayınlandı. Dergimiz yazarlarından Viktor Yuryeviç Gankeviç tarafından kaleme alınan Rus dilindeki bu çalışma Oçerki istorii krımskotatarskogo narodnogo obrazovaniya (Kırım Tatar Halk Maarifi Tarihine Dair Çalışmalar) adını taşıyor. Rusya ve Kırım arşivlerindeki resmî belgelerden geniş ölçüde istifade edilerek yazılan kitap, XIX. yüzyılda ve XX. yüzyıl başlarında gerek Rusya hükûmeti gerekse Kırım Tatar cemaati tarafından açılan eğitim müesseselerinin hikâyesini kapsamlı bir şekilde incelemektedir.