NOMAN ÇELEBİCİHAN

NOMAN ÇELEBİCİHAN

 

Mustafa Abdülcemil KIRIMOĞLU

 

Sayğılı arqadaşlar!

Malum olduğu gibi, dünyadaki her millette vatanınıñ tarihinde büyük iz bıraqan, öz milleti, vatanı, devleti için büyük hizmetler yapan ve böylelikle halqınıñ hürmetini, sayğısını qazanğan insanlar vardır. Bu dünyayı çoktan beri terk etmiş olsalar bile, böyle insanlar yol gösterici yıldızlar gibi, daima kendi halqına manevi destek olurlar, halqın içinde onlara benzer daha birçoq insanların yetiştirilmesine yardımcı olurlar.

Tabii ki, Qırım Tatar halqınıñ tarihinde de böyle insanlar az degil. 

Qırım Tatarları, denildiği zaman, çoq insanların aqlına ilk olaraq, tabii ki, İsmail Gaspıralı’nıñ ismi gelir. Noman Çelebicihan’nıñ da ismi halqımıznıñ hürmeti ve sayğısı açısından İsmail Gaspıralı ismine çok yaqın.

Ama bu iki değerli insanımızın arasında büyük farq var. Yalnız Qırım Tatarlarınıñ değil de, tüm Türk Dünyasınıñ büyük aydınlatıcısı olan İsmail Gaspıralı o zamanın ölçülerine göre, epeyce uzun hayat geçirdi ve Peyğamberimizniñ yaşına gelip, yani 63 yaşında, ailesinen, yakınlarınen vedalaşıp Allahın rahmetine qavuştu ve öz vatanında, doğğan yeri Bahçesaray’da Zıncırlı Medrese yanında muhteşem bir törenle toprağa verildi. 

Qırım ve Doğu Avrupa müftüsü, Qırım Halq Cumhuriyetiniñ qurucusu ve rehberi, onıñ en zemaneviy anayasasının yaratıcısı Noman Çelebicihan ise 33 yaşında Rus Bolşevikleri tarafından dehşetli işkencelerden sonra şehit edildi ve cesedi Qaradeniz’e bırakıldı. 

Benim rahmetli babam, sürgün yıllarında bizlere Qırım’nen ilgili çoq hikâyeler anlatırdı. Ve bir hikâyesine göre, 1918 yılında Qırım yarımadası Bolşevikler tarafından işğal edildikten ve yarımadada ‘qızıl teror’ başladıqtan sonra bizim ünlü devlet adamımız ve aynı zamanda Noman Çelebicihan’ın en yaqın dostu Cafer Seydahmet Noman’a derhal Qırım’ı terk edip kendisiyle beraber Türkiye’ye gitmesini teklif etmiş. Noman Celebicihan ise ‘Ben kendimle beraber tüm halqımızı götürüp olamam. Ben burada qalıyorum’ diye cevap vermiş.

Bu gerçek mi, yoqsa halq tarafından yaratılan bir rivayet mi, belli değil.  İkinciden, öldürüleceğini bile bile Qırım’da qalması veya Cafer Seydahmet gibi Qırım’ı terk edip Qırım için hür dünyada savaşmaq, dünyaya Bolşeviklerin zulmünü anlatmaq daha doğru mu olurdu, buna kesin cevap yoq. Ama halqın hatırasında Noman Çelebicihan böyle qorqusuz, son derece milletsever ve vatanperver bir devlet adamı olaraq qaldı.

1987 yılında Amerika’da yayınlanan ‘Tatars of the Crimea. Their Struggle for Survival’ adlı cıyıntığında ünlü tarihçi ve araştırmacı Alan Fisher’in İsmail Gaspıralı haqqında büyük bir maqalesi var. 

Alan Fisher burada diyor ki, “elbette Qırım Tatarların şimdiki devri İsmail Gaspıralı devrinden çok farqlı. İsmail Gaspıralı bütün ömrü boyunca öz halqını aydınlatmaq için çalıştı. Kendinden sonra gelecek neslin ileri adımlar atmaq değil de, ölüm-qalım ve sürgünlükten vatanlarına dönmek için mücadele vermek mecburunda olacaqları aqlına bile gelmezdi. Ama Qırım Tatarların tarihinde İsmail Gaspıralı gibi bir adam olmasaydı, olarnıñ bugünkü milliy hareketi bu qadar ünlü ve şerefli olmazdı”.

Benim qanaatimce, aynı sözleri Noman Çelebicihan haqqında da söylemek mümkündür. Onun cesareti, vatan sevgisi, onın sonrasında Qırım Tatar halkınıñ milli gimnı olan ‘Ant Etkenmen!’ adlı şiiri, ‘Ant etkenmen, söz bergenmen millet için ölmeye’ sözleri bizim milliy hareketimize büyük ruh vermişti.

Allah onun aziz ruhuna rahmet eylesin, ondan razı olsun!

Büyük atalarımıznıñ aziz ruhlarından ilham alaraq, Qırım Tatar halqı bugün de mücadelesine devam etmektedir. Ve eminim ki, biz mutlaqa ana toprağımızı Rus işğalcilerinden ve olarnıñ uşaqlarından temizleriz.

Noman Çelebicihan’ın anısına toplanan bütün arqadaşlara teşekkür ederim, onın için yaptığımız duaları Allah qabul etsin.