Emel KIRIM VAKFI
YAÑI YIL ARFESİNDE QAYĞILARIM
Safure KACAMETOVA*
31 Aralıq aqşamı… Bügün musibetli, qolay olmağan 2022 seneni de keçmişke ozğaramız, bosağada qapılarımıznı qaqıp Yañı yıl tura. Adet üzre bu künü her kes bir-birini hayırlay, men ise tüşüncelerime daldım…
Biz kim edik? Yarım asır sürgünlikte VATAN ğayesinen yaşağan ve şu ğaye içün can berip, türmelerde çürip, malı-mülkine baqmay dede topraqlarımızğa qaytqan HALQ edik. Qaytuv ve yerleşüv qolay oldı mı? Yoq, pek ağır oldı! Qırımtatarlarnıñ bir qısımı Orta Asyadan vaqtında köterilmegeni sebebinden, biz vatanda nüfusun %13’ü olabildik. Aq-uquqları tiklenmegen Qırımtatarlar qaytuv yılları Qırımda cehennem sınavından keçtiler. Amma işsizlik ve yoqsuzlıqqa baqmay, öz talapçanlığınen evler qurıp, bağ-bostanlar saçıp, evlâd yetiştirip, Qırımnı evelki qıyafesine ketirmege tırıştılar ve yurtumıznı abadan etüvnen birlikte, er vaqıt halqımıznıñ içtimaiy-siyasiy işlerine de çette turmay qatıldılar. Az mı-çoq mı milliy mekteplerimiz, kütüphanemiz, teatr, muzey, ansambllerimiz faaliyet etmekte. Milliy neşirlerimiz sürgünlikte degil de, vatanda çıqa, iş adamlarımız şirketler, işhaneler açtılar, köylülerimiz Qırım çarşılarını bol-bereketli ettiler. Böyleliknen halqımız yavaş-yavaş belini tiklep başlağanda, başımızğa apansızdan 2014 seneniñ sınavı tüşti. Şu seneden Qırımtatarlar Qırımnı terk etip başladı. Bu sene ise apar-topar qorantalarınen köterilgenler bar. Halqımıznıñ toplu yaşağanı qasabalarda bu köç pek közge çarpa…
Yigitler, yaş eriflerni aytmayım, o ğaripler can qurtarıp Qırımnıñ tışına qaçmağa mecbur oldılar, menim tüşüncelerim – qorqup, ailelerinen köçni qozğalağanlar.
Çoq adamnen bu mevzuda qonuştım, elbette insannıñ his-duyğularını añlamaq mumkün em de türlü sebepler ola bilir, lâkin asla qabul etmegenim –fursattan faydalanıp çet ellerge «perspektiva» (kelecek) qıdırıp ketken Qırımtatarlar…
Aziz, dört yol arasında qalğan yurtdaşlarım, kimge kerekmiz biz cet uülkelerde? Onıñ misali – kimseden yardım körmey, paraları bitken soñ – keri qaytmağa mecbur olğan yigitlerimiz, yazıq olsun olarğa, sabiylerimiz endi mında Allağa emanet, çünki olar çaresizlikten keri qayttılar, parası olğanlar ise bir şey etip anda ileşip turalar, soñu nenen bitecek tek Allağa belli. Lafımız ise, qoranta-qoranta ketkenler aqqında…
Toldı milletimiz dünya bazarına, ne yerde olsada yaşamağa azırlar, tek mında degil, ne yazıq ya, Qırımdan tatar kete, qazaq tola – bonıñ soñu ne olacağını tüşünesiz mi? Otuz üç yıl evel vatanğa top qaytıp yerleşken halq darma-dağın olayatqanına qayğırmaysız mı?!
Bir tanışım okünçnen mennen dertleşe – onıñ aytqanına köre, üç oğlu: “Baba, evlerni satlıqqa çıqar, mında balalarımızğa perspektiva yoq, Kanadada diasporamız bar, yardım eterler, anda olar insan olıp yetişir” – dep, bala-çağalarınen koçip ketkenler. “Evleri ölü çıqqanday boşadı qaldı. İşleri yahşı edi, neçün kettiler iç añlamayım, otuz yıl içinde çekişip qurğan evlerni menimde satqım kelmey, qısmetleri kesilmesin, belki qaytırlar dep umüt etem…” – dey baba. Mına sizge dostlar, bir babanıñ dertli ikâyesi, yazıq ki böyle vaziyet şimdi aramızda az degil…
Elbette alımız qolay degil, vaziyetimiz müşkul. Epimizniñ canımız tatlı. Biz de qorqamız, amma emir Allahtandır, inşallah yuce Rabbimiz bizni qorçalar. Lâkin uzun yıllar meşaqatlardan soñ vatanğa qavuşıp ta, vatannı terk etmek kimseni yahşılıqqa alıp barmaz. Çünki her ülkeniñ kendi tamır milleti bar. Qaçaqlarğa yardım etüv muddeti sıñırlı. İşke kirmek içün evraqlar tanılması kerek, til problemi bar ve ilâhre- ilâhre… Nasıl «perspektivlerni» (kelecek) bekley bizimkiler bilmeyim. Çünki oña yetişmek içün kene otuz yıl keter. Neticede – Qırımdan ketkenler biñ areket etse de, balaları yabancı ulkelerniñ assimilâtsiyasına oğrar –milletimiz içün ğayıptır, vatanımızda ise halqımız daha ziyade eksilecek…
Şu sebepten, bugünki künlerde vatandan ketmey halqqa hızmet etip ruh bergen sanatçılarımız, medeniyetçilerimiz, ocalar, ekim-hemşireler, milliy neşircilerimiz, iş adamlarımız ve biñ-biñ addiy insanlarımız, sizlerge TEMENNA etem, sağ oluñız ve Qırımda bar oluñız!
Biz evelki asırlarda köç etmey, öz toprağında qalğan ecdatlarımıznıñ nesilimiz. Aydı bügünde qaçqan-qaçtı ne eteyik, biz Qırımdan ketmedik, birev qalmaq kerekte…
Allahu-Taalâ cumlemizge küç ve sabır bersin, qorçalasın, yar olsun, her bir insanımızğa sağlıq-selâmetlik, yurtumızğa amanlıq bağışlasın, Yañı yıl halqımızğa hayırlı, qısmetli, arzu-niyetlerimizge yetici yıl olsun, aziz ve qıymetli yurtdaşlarım!
Sayğı ile,
* Qırımtatar halqınıñ Qurultay delegatı, 1995-2015 seneleri «Maarif» birleşmesiniñ reisi.
