EMEL’İ YENİDEN YAŞATANLAR

İlk Çıkışının 95. Türkiye’de Çıkışının 65.Yılında:

EMEL’İ YENİDEN YAŞATANLAR

 Zafer KARATAY

 

 

NİYAZİ KIRIMMAN (1911-13.2.1967)

1955 yılında Ankara’da kurulan Kırım derneğimizin kurucu başkanı, Emel dergimizin 1960 yılında Ankara’da yeniden çıkmasının öncülerindendir. Ankara’nın ilk sanayicilerinden  ve Ankara sanayi odasının kurucularından olan Niyazi Kırımman, yerli malı üretim seferberliğine katılmış ve Ankara’da1939 yılında Başkurt markasıyla çatal, kaşık, bıçak üreterek satmıştır.

Niyazi Kırımman, “dergi ancak Cafer Seydahmet Kırımer ve onun ilkeleri yolunda yayın yaparsa ben varım” demiştir. Derginin maddi yükünü ve imtiyaz sahipliği sorumluluğunu üstlenmiştir. Niyazi Kırımman hakkında geniş bilgiyi Emel dergimizin bu sayısında Tuncer Kalkay’ın Niyazi Kırımman yazısından öğrenebilirsiniz.

 

 

 

AHMET KARAKAYA  (1914-29.07.1988)

Kırım Türklerinin sesini duyuracak bir dergi çıkarmanın zaruretini anlamış, bu fikri ortaya atarak Emel’in Türkiye’de yayına başlamasına öncülük etmiştir. Emel dergisinin çıkması için Müstecib Ülküsal’dan izin alma ve onların desteğini sağlamayı koordine etmiştir. Emel dergisinde Kırım Türklerinin kültürü ve gelenekleri ile ilgili kıymetli yazıları da vardır. Ankara Kırım derneğimizin ilk üyelerindedir.

1914 yılında Sivrihisar’da, Kırım’dan göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Lise eğitimini Eskişehir’de tamamladıktan sonra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun oldu. Maliye Bakanlığı’nda çeşitli kademelerde yönetici olarak görev yaptı ve 1974 yılında emekli oldu. Kırım doğumlu ve Ankara’daki Kırım cemiyetinin aktif üyelerinden Nuriye Turpçu Karakaya ile evliydi ve Zühre ve Turan adlı çocukları var.

Emel dergisinin nasıl yeniden yayına başladığını Müstecib Ülküsal’ın isteği ve teşvikiyle kaleme aldı. Bu yazı, Ahmet Karakaya imzasıyla “Emel’in İkinci Çıkışı” başlığı altında Emel dergisinin 109. sayısında (İstanbul, 1978) yayımlandı.

 

HALİL BEŞEV (1896-1973)

1896 yılında Vatan Kırım’ın Beşev köyünde doğdu. 1917’de Kurultay’ımızın toplanması ve Kırım Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla başlayan millî mücadeleye aktif olarak katıldı ve Millî Fırka içinde yer aldı. Kendisi gibi vatansever kardeşi Rüstem Beşev’in (1900-19.06.1971) 1927 yılında tutuklanarak 10 yıl süreyle Beyaz Deniz’deki Solovki adasına sürgün edilmesi üzerine, Halil Beşev de tutuklandı. Millî Fırkacıların toplu tutuklanmaları sürecinde, 1928’de üçüncü kez tutuklandı ve idama mahkûm edildi.

1929 yılında hapishaneden kaçmayı başaran Halil Beşev, Kırım ve Kafkasya dağlarında geceleri yürüyüp gündüzleri dinlenerek Türkiye’ye sığınmayı başardı. 1931’de annesi Suade Hanım ve iki kız kardeşi göçmen olarak, 1935’te ise sürgündeki kardeşi Rüstem Gürcistan üzerinden kaçarak Türkiye’ye geldi. Önce Çankırı’ya, daha sonra Ankara’ya yerleşen Halil Beşev, burada ticaretle uğraştı. Kız kardeşi Emine Ülküsal (1908-18 Kasım 1993), Emel dergisinin kurucusu Müstecib Ülküsal‘ın eşidir. Vefat haberi, “Kayıplarımız Halil Beşev” başlığıyla Emel dergisinin 76. sayısında (1973, s. 44) yayımlandı.

 

SEYİT MAHMUT OKTAY (1912- 4 Şubat 1974) 

Seyit Mahmut Oktay, 1912 yılında İstanbul’da, Kırım’dan göç etmiş ve Fatih medresesinde görev yapan Yakup Hoca ile Mankalya doğumlu Fatma Hanım’ın üçüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. 1918’deki Fatih yangınında evlerini kaybettikten sonra ailesiyle birlikte Eskişehir’in Mamure köyüne yerleştiler. İlkokulu köyde okuduktan sonra Ankara’ya gitti ve Taşhan’ın altında, Kazan Tatarlarından Ali Tümen’in işlettiği tütün, kitap ve kırtasiye dükkanında çalışmaya başladı.

1930’da yayımlanmaya başlayan Emel Mecmuası’na abone oldu ve bu dükkan, Emel‘in diğer abonelere ulaştırıldığı bir merkez haline geldi. Taşhan yıkıldıktan sonra Kızılay’a taşınan ve Kırım Türklerinin haberleşme ve irtibat noktası olan Tümen Kitabevi, Emel Türkiye’de yeniden yayımlanmaya başladıktan sonra derginin aboneler ve ilgilenenler tarafından temin edildiği yer oldu. Emel‘in Ankara’da yeniden hayat bulmasına öncülük edenlerden biri olan Seyit Mahmut Oktay, ömrünün sonuna kadar Emel‘i desteklemeyi sürdürdü. Aynı zamanda kurucularından biri olduğu Ankara Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği’nin düzenlediği Kırım geceleri ve benzeri etkinliklerin davetiye temin yeri de onun iş yeriydi.

Seyit Mahmut Oktay hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, Emel Uygur’un Emel dergisinin 288. sayısında yayımlanan “Seyit Mahmut Oktay, Mamure Köyü ve Emel Dergisi” başlıklı yazıyı okuyabilirsiniz.

 

HÜSAMETTİN KORKUT (1927-2016)

Hüsamettin Korkut, Eskişehir’in Kırım’dan göç eden Kırım Türklerinin kurduğu Karakaya köyünde 1927 yılında doğdu. Ankara Gazi Lisesi’nden mezun olduktan sonra yedek subaylık görevini tamamladı. Ardından SSK (Sosyal Sigortalar Kurumu)’da memuriyete başladı. Ankara Belediyesi EGO (Elektrik Gaz Otobüs) işletmesinde şube müdürlüğü görevinden emekli oldu.

Emel dergisi 1960 yılında Ankara’da yeniden yayımlanmaya başladığında, Hüsamettin Korkut yazı işleri müdürlüğü görevini üstlendi. Dergi İstanbul’a taşınana kadar iki yıl boyunca (11 sayı) bu görevi sürdürdü. Besime Hanım ile evli olan Hüsamettin Korkut’un Ayşegül ve Ercan adında iki evladı vardı. 2016 yılında Ankara’da vefat etti.