KIRIM’DAN TÜRKOLOJİYE EMEL’İN SESİ

KIRIM’DAN TÜRKOLOJİYE EMEL’İN SESİ

PROF. DR. ZÜHÂL YÜKSEL’E ARMAĞAN

 

(Editör: Işılay IŞIKTAŞ SAVA),

Bengü Yayınları, Ankara, 2023.

ISBN: 978-625-6981-26-3

524 s., 16×24 cm

Doğduğu andan itibaren ata baba toprağı Kırım’ı hayatının “Emel”i haline getiren Prof. Dr. Zühâl Yüksel, üniversite yıllarından başlayarak bu yolda Müstecib Ülküsal gibi önemli kişiler ile görüşmüş, Kırım Tatarları için önem arz eden Emel dergisinin bazı sayılarını Latin harflerine aktarmış, sonrasında Emel dergisinin yayın ekibinde görev almış, Kırım’a gidip sempozyum düzenlemiş, Kırım’da Türkoloji bölümünün açılmasını sağlamış, orada kalıp dersler vermiş, akademik hayatı boyunca Kırım Tatar dili ve edebiyatı, Kırım Tatar kültürü hakkında makaleler, güncel yazılar yazmış, konferanslar vermiş, bildiriler sunmuş, derlemeler yapmış; kitap bölümleri ve Kırım Tatar Türkçesi Ses ve Şekil Bilgisi, Kırım Türk Tatar Destanları, Kırım Tatar Şairi Hamdi Giraybay, Polatlı Kırım Türkçesi Ağzı gibi başucu kitaplarını kaleme almıştır.

İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde eğitim alarak akademik hayatına başlayan Prof. Dr. Zühâl Yüksel, önce Hacettepe Üniversitesi’nde okutmanlık göreviyle akademiye adım atmış, o sırada yüksek lisansını yaptığı Gazi Üniversitesi’nde Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü’nün açılmasıyla çalışmalarını 2018 yılına kadar burada, bu bölümde sürdürmüştür. 2018 yılında Gazi Üniversitesi’nin bölünmesiyle oluşan Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü’nde görev almaya başlamış ve 2023 yılında da buradan emekliye ayrılmıştır.

Prof. Dr. Zühâl Yüksel, Türkolojinin içinde yazdığı dil ve edebiyat incelemelerini içeren kitapları ile birlikte, görev aldığı yerlerde Türkoloji kürsülerini/bölümlerini açması, Türk dünyasındaki bağları güçlendirmek için projeler yapması, ahde vefa borcunu soydaşlarına elinden gelen yardımı esirgememesi ile ödemeye çalışması gibi özellikleriyle örnek bir kişiliktir. “Milletini seviyorsan, elinden gelen işle başla!” sözünü söyleyen atası İsmail Bey Gaspıralı’nın yolundan gitmek için her zaman çabalamıştır.

Kalbi her zaman Kırım ve Türk dünyası için atan Prof. Dr. Zühâl Yüksel, yazdıkları, anlattıkları ve yaptığı çalışmalar kadar anaçlığı ile Kırım ve Türkiye’deki öğrencilerinin, meslektaşlarının hayatında yer edinmiştir.

Prof. Dr. Zühâl Yüksel, 40 yılı aşkın bir zamanı içeren akademi hayatını geride bırakırken emekli olsa da çalışmalarına devam etmekte, yeni nice eserler kaleme almakta, Kırım ile ilgili yazacaklarına, söyleyeceklerine yenilerini eklemektedir.  

Kırım’dan Türkolojiye Emel’in Sesi Prof. Dr. Zühâl Yüksel’e Armağan adlı kitap Mart 2023 tarihinde Bengü Yayınevi’nden çıkmıştır. 524 sayfa olan kitabı 14 anı yazısı, 41 makale ve fotoğraf albümü oluşturmaktadır.

Dört bölümden içeren kitabın ilk bölümde önce Prof. Dr. Zühâl Yüksel’in özgeçmişi ve akademik çalışmaları hakkındaki bilgileri hocanın yüksek lisans öğrencisi Ayşe Zuhal Kartal vermektedir. İkinci bölümde Prof. Dr. Zühâl Yüksel hakkında yazılmış 14 anı yazısı bulunmaktadır. Bu anı yazılarında ailesinden Ümit Yüksel, ablası Meral Kılıç, kardeşi Levent Yüksel, yeğeni Aylin Kılıç tarafından, Prof. Dr. Zühâl Yüksel’in öğrenciliği, aile hayatı kendilerinde bıraktığı etkiler kağıda dökülmüştür. Prof. Dr. M. Fatih Kirişçioğlu ile Prof. Dr. Naciye Ata Yıldız, Prof. Dr. Zühâl Yüksel’in hem öğrencilik hem akademi hem aile hayatının tam merkezinde en yakın dostları olarak onun akademi hayatı ve dostluk bağlarının derinliğini gözler önüne sermişlerdir. Neslihan Yıldız Cüylan ve Ece Arcaklıoğlu, Prof. Dr. Zühâl Yüksel’in en yakın iki arkadaşı Naciye Ata Yıldız ve rahmetli Güzin Çöktü’nün çocukları olarak bu üç dostun ellerinde geçen hayatlarının güzelliklerini paylaşmışlardır. Zafer Karatay ve Tuncer Kalkay ise Prof. Dr. Zühâl Yüksel’in Kırım davasındaki yerini, Emel dergisindeki görevlerini ve faaliyetlerini gözler önüne sermektedirler. Kırım’dan anı yazılarını da Zera Bekirova, Uriye Kadırova-Susanna Ablametova, Leniyara Celilova (Selimova) kaleme alırken Prof. Dr. Zühâl Yüksel’in Kırım’da açtığı Türkoloji bölümü ve gerçekleştirdikleri ilmî faaliyetli ile Kırım’da iken yaşadıkları anıları gözümüzün önünde canlandırmaya çalışmaktadırlar.

 Kitabın üçüncü bölümde Türk dili, Türk tarihi ve kültürü hakkında yazılmış 41 makale yer almaktadır. Bu makalelerden Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun’un “Ta-, Tam- Fiillerinin Dallanması ve Tatar”, Prof. Dr. Bilge Ercilasun’un “Kırım’daki Türk Eğitim Reformu, Kadın Hareketi ve Şefika”, Prof. Dr. Fatih Kirişçioğlu’nun “Kırım Tatar Türkçesinin Eskiliği”, Prof. Dr. Akartürk Karahan “Âlem-i Sıbyân Dergisindeki Şiirlerde Değerler”, Naciye Ata Yıldız’ın “Zühal Yüksel’in Polatlı’dan Derlediği Şorabatır Metni ve Kırım’dan Derlenen Diğer Metinlerle Eş-Benzer Metinsel Karşılaştırma”, Doç. Dr. Emine Ganiyeva- Dr. Nariye Seydametova’nın “Prof. Dr. Zühal Yükselniñ Qırımtatar Tiline Bağışlanğan İlmiy İşleri”,  Doç. Dr. Hüseyin Yıldız’ın “Kırım Karaycasında Eşmerkezli Birleşik Kelimeler”, Doç. Dr. Zakiya Mamutova’nın “Dil veKültür: Kırım Tatar Halk Yırlarının Üslubiy Özellikleri, Dr.Öğr.Üye. Filiz Tutku Aydın Bezikoğlu’nun “Diasporadaki Kırım Tatarları’nda Dil, Edebiyat ve Kimlik”, Dr.Öğr.Üye. Işılay Işıktaş Sava’nın “Bir Sürgün, İki Semiyotik Gösterge: Baydarava Qaranfili, Qara Tuman”, Zelfira Şükürciyeva’nın “İsmail Gaspıralı Publitsistikasının Esas Meselelerine Dair” adlı yazıları doğrudan Kırım Tatar dili ve edebiyatı hakkında olup Azerbaycan, Başkurt, Çuvaş, Kazak, Karaçay, Kırgız, Türkmen, Özbek, Saha gibi hemen hemen bütün Türk dünyasından dil ve edebiyat yazıları, tarihî Türk Lehçeleri ile günümüz Türkiye Türkçesi ve ağızlarına ait makaleler kitapta yer almaktadır     

Kitabın son bölümde ise Prof. Dr. Zühâl Yüksel’in hayatından kesitler içeren seçme fotoğraflara yer verilmiştir. Fotoğraflarda Prof. Dr. Zühâl Yüksel’in çocukluk anıları, ailesi, üniversite hayatı, Hacette Üniversitesi’ndeki çalışma günleri, Gazi Üniversitesi’ndeki akademi günlerinden, Türk Dünyası ve çeşitli ülkelerdeki sempozyum faaliyetlerinden anıları, Emel günleri, Kırım’daki anıları bulunmaktadır.

Kıymetli hocamız Prof. Dr. Zühâl Yüksel’e sevdikleriyle sağlık ve afiyetle geçireceği mutlu, huzurlu, uzun ömürler dileriz.