YENİ KİTAPLAR
Hazırlayan: Özgür KARAHAN
Yayına Hazırlayan: Saim Osman KARAHAN Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, İstanbul, 2016. ISBN: 978-975-01184-5-6 112 sayfa, 14,5x20cm. |
Kırım Hikâyeleri-1
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesi, 2015 yılında yaşama veda eden Emel Dergisi yazıişleri müdürü, Kırım Tatar dilbilimci ve yazar Saim Osman Karahan’ın hazırladığı “Kırım Hikâyeleri-1” adlı kitabı yayınladı.
Kırım Tatar edebiyatının XX. yüzyılın başındaki ilk ve en önemli edebî şahsiyetlerine ait hikâye örneklerini ihtiva eden kitapta İsmail Bey Gaspıralı, Numan Çelebi Cihan, Cafer Seydahmet Kırımer ve Bekir Sıtkı Çobanzade’ye ait toplam 8 hikâye yer alıyor. Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği – İstanbul Yayınları’nın 8.’si olarak çıkan kitap, İstanbul Kırım Derneği Başkanı Celal İçten’in maddi desteği ile okurlarla buluştu.
Hakan KIRIMLI, Nicole Kançal-FERRARI, Gökçe GÜNEL, İbraim ABDULLA, Nariman ABDÜLVAAP, Safiye EMİNOVA, Gülşen DİŞLİ Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2016. ISBN: 978-975-19-65-00-4 880 sayfa |
Kırım’daki Kırım Tatar (Türk-İslâm) Mimarî Yadigârları
Kırım’da günümüzde ayakta kalabilen Kırım Tatar mimarî eserlerinin tam bir dökümünü vererek, bunları tek tek bütün yönleriyle ilmî olarak tanıtan Kırım’daki Kırım Tatar (Türk-İslâm) Mimarî Yadigârları adlı dev çalışma geçtiğimiz günlerde Ankara’da yayınlandı.
Bilkent Üniversitesi öğretim üyelerinden Hakan Kırımlı ile İstanbul Şehir Üniversitesi öğretim üyelerinden Nicole Kançal-Ferrari’nin yönetimindeki Türkiye ve Kırım’dan karma bir akademik heyet tarafından kaleme alınan kitap büyük boy 880 sayfadan oluşuyor. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı tarafından yayınlanan kitabın yazarları Hakan Kırımlı, Nicole Kançal-Ferrari, Gökçe Günel, Nariman Abdülvaap, merhum İbraim Abdulla, Safiye Eminova ve Gülşen Dişli.
Kitap beş yılı aşkın yoğun bir çalışma ve araştırmanın ürünü olarak hazırlandı. Eserde Kırım’da günümüze ulaşabilmiş istisnasız her bir Kırım Tatar eserinin geçmişteki ve bugünkü resimleri sunularak detaylı olarak hikâyesinin verilmesi amaçlandı. Bunun için Kırım’ın Rusya tarafından işgalinden hemen öncesine kadar yarımadanın her noktasında saha çalışması yürütüldü, Kırım ve Osmanlı arşivlerinde yoğun ve titiz bir tarama gerçekleştirildi ve binlerce kare fotoğraf çekildi. Bu fotoğraflardan 1000’den fazlası kitapta yer almaktadır. Kitapta bilinen mimarlık eserleri bilinmeyen yönleriyle tanıtılırken, hiç bilinmeyen bazı eserler ilk defa bilim dünyasına sunulmuş, yaygın birçok yanlış bilgi de düzeltilmiştir. Kitap Altın Orda, Kırım Hanlığı ve Çarlık Rusyası devirlerinde inşa edilmiş eserleri kapsamaktadır.
Kırım’daki Kırım Tatar (Türk-İslâm) Mimarî Yadigârları kitabının İngilizce, Rusça ve Kırım Tatarca olarak da yayınlanması öngörülüyor. Çalışmaya büyük katkıları olan ve yayın süreci içinde vefat eden değerli Kırım Tatar bilim adamı İbraim Abdulla’nın hatırasına ithaf edilen kitap, Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı’ndan temin edilebilir.
Osmanlı Dönemi Kırım Hanlığı
V. D. SMİRNOV Çeviri: Ahsen BATUR Selenge Yayınları, İstanbul, 2016. ISBN: 978-605-4944118 684 sayfa, 16,5 x 24,5 cm |
Kırım Hanlığı tarihi hakkındaki önemli kaynaklardan olan Smirnov’un eseri Ahsen Batur’un çevirisi ve İstanbul Kırım Derneği Başkanı Celal İçten’in maddi katkısıyla Selenge yayınları tarafından yayınlandı.
Sahib Giray, Baki-bey’le aralarında çıkan anlaşmazlık yüzünden Moskova’ya düzenlediği sefer başarısızlıkla sonuçlanınca geri dönerken Korkunç İvan’a şu kahırlı mektubu gönderdi: “Ey mel’un ve bidin ve bed-ayin-i Moskov diyen (dinsiz ve putperest Moskof denilen) sabancı kulum! Sana şöyle ma’lum ola ki, benim muradım bu idi ki, il ve vilayetin garet idüb (talan edip) ve seni tutup sana saban sürdürüb ulu atañı babalarımız nice kullanırlarsa ben seni artık ri’ayet idüb (ben sana daha fazlasını yapıp) ayağına kademe (talkan) urub kuyu kazduram ve kendü miktarını özine bildürüb cihan halkın sana güldürem (kaç paralık adam olduğunu kendine gösterip, el-alemi sana güldüreyim). Var Allah-ü Teala Hazretleri’ne şükürler eyle ki, dahi dünyada yiyecek ekmeğin varmış. Baki sebep olub (Baki-bey yüzünden) Oka suyı geçilmedi. Ana dualar eyle. İmdi evvel ol koyunun içindeki böriyi (kurdu) depeleyüb ve bağım arasında olan har u haşekni ayırtlayub (bahçemdeki yaban otları ve haşeratı temizleyip) andan senin hakkından gelem.”
Nereden nereye? Vaktiyle onları akın ve yağmalara itekleyen Türkler, şimdi uluslararası anlaşmalarla elleri kolları bağlanınca, onların komşu devletlerin topraklarına saldırmasını engellemeye çalışıyorlardı. Sabık hanlar, düşman topraklarına akınlar düzenleme konusunda Bab-ı Alî’nin buyruklarına itaatsizlik ettiklerinde sık sık değiştirilmişlerdi. Ama XVIII. Yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu için diğer halklara ve yakın bir gelecekte kaderini uzak komşusu Rusya’nın kaderiyle birleştirmeye hazırlanan vassal Kırım Hanlığı’na karşı işlediği tüm ağır hataların bedelini ödeme zamanı olacaktı.
(Tanıtım Bülteninden)
Nail AYTAR Ankara, 2016. 140 sf, 13,5×19,5 cm |
Çañ Qaqmaq
1984 yılından beri Kırım Tatar Millî Hareketi’nde yer alan ve QHA’da fikir yazıları kaleme alan eğitimci Nail Aytar’ın, 30 yıllık tecrübelerine dayanılarak hazırlandığı ifade edilen ve son 10 yıl içerisinde çeşitli dergilerde yazdığı makalelerin derlendiği “Çañ Qaqmaq”, Ankara’da basıldı.
Kırım Tatarca ve Türkçe makalelerden oluşan kitap, Kırım Tatarlarının karşı karşıya olduğu tehlikeler ve bu tehlikelerle mücadele yöntemleri başta olmak üzere, Kırım Tatar dili, eğitimi ve kültürü üzerine önemli bilgiler veriyor.
“Kırım Tatarlarının bir millet olarak yok olup gitmemesi için, dil, din, kültür, edebiyat gibi değerlerin yaşatılıp, zayıflayan yönlerinin canlandırılması gerekir. Devleti olmayan bir milletin bu organizasyonları yapabilmesi ise neredeyse imkânsıza yakındır. Bu durumda, her Kırım Tatarı, mücadeleden vazgeçip milletimize biçilen ömre razı olmak veya olmamak arasında bir tercih yapmak durumundadır.” önsözü ile başlayan kitap, milletine biçilen ömre razı olmayan Kırım Tatarlarının; dillerini, eğitimlerini, kültürlerini geliştirmek ve devam ettirmek için neler yapabileceklerine ilişkin pratik tavsiyeler vererek bu alandaki önemli bir açığı kapatıyor ve özellikle genç Kırım Tatarları için bir rehber kitap vasfı taşıyor.
Mecidiye Müslüman Seminarı – Belgeler, Hatıralar Metin ÖMER, Adriana CUPCEA, Manuela MARIN Institutul pentru Studiearea Problemelor Minoritatilor Nationale, Cluj, 2016 ISBN: 9786068377445 536 sayfa, 16,5×24 cm. |
Seminarul Musulman Din Medgidia. Documente şi Memorie
The Muslim Seminary of Medgidia: Documents and Memory
Romanya sınırlarında yaşayan Müslümanların bilhassa Türk ve Kırım Tatar halkının en üst düzey eğitim kurumu olan Mecidiye Medresesi (Mecidiye Müslüman Semineri)’nin tarihçesi iki dilli hazırlanmış bir kitapta anlatılıyor. Çok sayıda arşiv belgesine dayanarak yapılan araştırmaların önsözünü kendisi de bu okuldan mezun olan ünlü Kırım Tatar-Türk tarihçi Kemal Karpat yazmış. 1889-1948 arası dönem Metin Ömer, 1948-1967 dönemi Marin Manuela ve Dobruca Müslüman cemaati: Mecidiye Müslüman Seminerinden Mecidiye Ulusal Kemal Atatürk Koleji’ne bölümü Adriana Cupcea tarafından yazılmış.
Abdullah bin RIDVAN Hazırlayan: Rasih Selçuk UYSAL Post Yayın, İstanbul, 2016. ISBN: 9786058365698 232 sayfa, 13,5×21,5cm |
Tevarih-i Deşt-i Kıpçak
“Tarih-i Deşt-i Kıpçak; Abdullah ibn Rıdvan, Abdullah Rıdvanzâde, Osmanü’l-Kırımî vb. isimlerle bilinen Osmanlının Kefe valisi Rıdvan Paşa’nın oğlunun eseridir. Eser, Kaptan Hüseyin Paşa’ya sunulmuştur.
Eser, aslında Hâfız Muhammed Taşkendî ve Şeyh Ahmed bin Ömer bin Arab Şâh Ensârî’nin eserlerinden yararlanmakla birlikte, daha ziyâde müellifin babasından duyduğu ve kendisinin şâhit olduğu olayları ihtivâ etmektedir. Kaptan Hüseyin Paşa’ya sunduğu bu eser bir bakıma babasının Kefe valiliği ve Kırım başkomutanlığında yaptığı işleri övmek ve Kırım’ı Osmanlı hanedanına yeniden hatırlatmak için yazılmıştır.
Daha önce sadece Topkapı nüshası ele alınıp neşredilen eser tarafımızdan tekrar ele alınmış, eserin transkripsiyonu, Türkiye Türkçesine aktarması yapılmış; Fransızca açıklamalarla basılmış eserin tıpkıbasımı ve Topkapı Sarayı nüshasının tıpkıbasımı da kitaba eklenmiştir.”
(Tanıtım Bülteninden)
Nesrin SARIAHMETOĞLU; İlyas KEMALOĞLU Türk Dünyası Belediyeleri Birliği, İstanbul, 2016. ISBN: 978-6056-586323 383 sayfa, 31×23 cm. |
İkinci Dünya Savaşı ve Türk Dünyası
İnsanlık tarihine benzersiz yıkıcılığı, yaşattığı pek çok emsalsiz vahşet ile kaydolan ikinci dünya savaşı hakkında şimdiye kadar pek çok eser verildi. Sayısız araştırma kitabı, hatırat, propaganda ve ders kitapları yayımlandı. Ancak insanlığın sağduyusunu yitirdiği bu korkunç savaşın yıkımından en çok pay alan Türk Dünyasının bu karanlık dönemde yaşadıklarını konu alan müstakil bir eser ortaya konmamıştı.
Dr. Fahri Solak’ın proje yöneticiliğinde Prof. Dr. Nesrin Sarıahmetoğlu ve Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu tarafından yayına hazırlanan kitap 20 makaleden oluşmaktadır. Altı yıl süren II. Dünya Savaşı’nın bütün Türk dünyasındaki yansımaları, her biri kendi alanında uzman araştırmacılardan oluşan yazarların birikimiyle hazırlandı.
İçindekiler:
Önsöz
- Dünya Savaşı ve İdil-Ural bölgesinde Türk halkları / İskender Gilyazov
- Dünya Savaşı’nda Kırım Türklerinin siyasî faaliyetleri / Giray Saynur Derman
- Dünya Savaşı ve Sibirya Türkleri / Liaisan Şahin
- Dünya Savaşı’nda Kafkasya / Ufuk Tavkul
- Dünya Savaşı ve Ahıska Türkleri / Yunus Zeyrek
- Dünya Savaşı’nda Azerbaycan ve Azerbaycan Türkleri / Nesrin Sarıahmetoğlu
- Dünya Savaşı’nda Kazaklar ve Kazakistan / Araylım Musagalieva
- Dünya Savaşı’nda Kırgızistan / Zuhra Altımışova
- Dünya Savaşı ve Özbekistan / M. S. Erol; A. Amirbek; D. Gürseler
- Dünya Savaşı ve Türkmenistan / M. S. Erol; C. Gürseler; K. Ydyrys
- Dünya Savaşı öncesinde ve sonrasında Doğu Türkistan / Barış Adıbelli
- Dünya Savaşı ve Türkiye / Vahdettin Engin
- Dünya Savaşı’nda Kıbrıs ve Kıbrıs Türkleri / Ulvi Keser
- Dünya Savaşı ve Yunanistan Türkleri / Tuğba Eray Biber
- Dünya Savaşı’nda Bulgaristan’da Türk azınlığı / Ayşegül İnginar Kemaloğlu
- Dünya Savaşı’nda Yugoslavya Türkleri ve Müslümanları / Giray Saynur Derman
- Dünya Savaşı’nda Romanya Türkleri / Sinem Dağkıran
- Dünya Savaşı ve Avrupa’daki Tatarlar / Liaisan Şahin
- Dünya Savaşı’nın Suriye Türkmenlerine etkisi / Miray Vurmay Güzel
- Dünya Savaşı sürecinde Orta Doğu ve Türkler / M. S. Erol; C. Gürseler; C. Seyyedi.
Kemal ÇAPRAZ Hazırlayan: Bayram AKCAN KOCAV Yayınları, Ankara, 2016. ISBN: 978-605-8359819 254 sayfa, 15x23cm. |
Kuzeydeki Yavru Vatan Kırım
16 Eylül 2008 tarihinde geçirdiği trafik kazası sonucu henüz 44 yaşındayken hayatını kaybeden, Kırım Tatar halkı başta olmak üzere Türk devletleri ve halkları üzerine çalışmalar yapan Türk Dünyasının usta kalemi gazeteci yazar Kemal Çapraz’ın meslektaşları yeni bir kitabını hazırlayarak kitapseverlerle buluşturdu.
Hayattayken “Sürgünde Yeşeren Vatan KIRIM” isimli kitabını çıkartan Kemal Çapraz’ın vefatının ardından gazeteci dostu Bayram Akcan şimdi de Çapraz’ın arşivindeki çalışmaları gün ışığına çıkartarak ilk kez yayınlanan bilgi ve belgelerle “Kuzeydeki Yavru Vatan Kırım” isimli eserin KOCAV Yayınları’ndan çıkarılmasını sağladı. 254 sayfa olan kitabın ön kapağında Kırım Tatar halkının millî lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Kırım Tatar millî hareketinin canlı meşalesi Musa Mamut, büyük Kırım Tatar fikir adamı, eğitimci, yayıncı, yazar İsmail Bey Gaspıralı ve Kırım Halk Cumhuriyeti’nin ilk hükümet başkanı, ilk Kırım Tatar Millî Kurultayı’nın organizatörlerinden, Kırım, Litvanya, Polonya ve Belarus Müftüsü Noman Çelebicihan ve Kemal Çapraz’ın resimleri bulunuyor.
Kitabın arka kapağında Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun Kemal Çapraz hakkındaki şu sözlerine yer verilmiş: “Türk Dünyası’nın değerli insanı, aziz dostumuz, Kardeşim Kemal Çapraz’ın aramızdan ayrılmasına halen alışmış değilim. Alışmak da zor. Ama Allah’ın emri; insanlar doğacak ve ölecek. Her canlı bunu yaşayacak. Ancak insanlar, yaşarken yaptıkları ile anılacaklar. Arkasında da yaptıkları kalacak. Rahmetli Kemal kardeşim bir başka idi. O büyük Türk milletinin sadık evladı idi. Bazen canı pahasına, bazen ekmek parasını kaybetmek pahasına Türk’ün yaşadığı her bölgeye kalemi ile uzanmış, ideallerinden asla taviz vermemiştir. Cesur yürek Kemal Çapraz, Türk’ün yaşadığı her yerde, kalemi ile onların yanında oldu! Türklerin yaşadığı haksızlıklara korkmadan, çekinmeden kalemi ile destek verdi. Onlarla ağladı, onlarla güldü. Bu kısa sayılacak şerefli ömründe o kadar çok işler yaptı ki, herhalde, Türk Dünyası’nda mürekkebi dökülmemiş bölge kalmamıştır. Kemal Çapraz kardeşim bir başka idi, Kırım Türkleri için. Bir başka idi Kırım Kemal Çapraz için. Kırım Türkleri sürgünden vatanlarına döndükleri zaman ilk o gelmişti Türkiye’den gazeteci olarak Kırım’a. O zaman tanımıştım Kemal’i… İlk görmüştüm, gözyaşları süzülerek soru soran gazeteciyi… Bir daha hiç ayrılmadı bizden, her zaman bizimle oldu! Zaten Kırım ve Kırım Türkleri için yazdıkları ile hep bizimle olacak, ebediyete kadar. Türk Dünyası’nın eşsiz evladı, sevgili Kemal kardeşim! Bir kez daha sana Allah’tan rahmet diliyorum. Ruhun şad, mekânın cennet olsun!”
Gazeteci Yazar Çapraz, 1987 yılında İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu’ndan mezun olduktan sonra yüksek lisansını aynı üniversitenin, Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Kürsüsünde “Kırım Türk Basını ve İsmail Gaspıralı” üzerine yaptı. 1985’te fiili olarak gazeteciliğe başladı. Özellikle Kırım başta olmak üzere, Türk Dünyasını oluşturan Türk devletleri ve halkları üzerine yaptığı sürekli çalışmalarıyla tanındı. Türkiye, Orta Doğu, Kurultay, Türk Diplomatik gazeteleri yanında, Orkun, Tarih, Kardaşlık, Kırım’la ilgili dergi ve gazetelerde araştırma ve makaleleri yayınlandı. Sürgünde Yeşeren Vatan Kırım adlı telif eseri vardır. Çapraz, Basın Birliği Derneği’nin de kurucu başkanı ve Ufuk Ötesi yayınlarının sahibiydi. (QHA)
Orijinal adı: Казки кримських татар (Kazki Krims’kih Tatar) ISBN 978-966-01-6004-0 Vselka, Kyiv, 2016 126 sayfa, Ukraince |
Kırım Tatar Masalları
Kırım Tatarlarının gelenekleri ile ilgili az bilgiye sahip olanlar başta olmak üzere Ukraynalı okurlara yönelik olan kitap, Ukraynalıların Kırım Tatarlarının geleneklerini, yaşamını, öykü ve efsanelerini tam olarak anlaması ve hissedebilmesi için hazırlandı.
Kitapta en ilginç ve Kırım Tatarlarının millî kültürünü yansıtan masalların yer alması için anlatılar ve hikâyeler Kırım Tatarları tarafından seçildi, ardından Ukrainceye çevirildi.
Kitap derleyicisi Larina Gumanenko QHA’ya verdiği demeçte , “Kiev Milli Taras Şevçenko Üniversitesi Türkoloji Bölümü bize yardımcı oldu. Söz konusu bölümün tercümanı yardımıyla Kırım’da ve Kırım dışında hayli popüler olan masalların kaliteli tercümelerini elde ettik. Bu masalların Ukrain okurun ilgisini çekeceğini düşünüyoruz” diye kaydetti.
Çeviri sırasında karşılaşılan zorlukları anlatan tercümanlar, çalışmadaki esas zorluğun çocuklar için hazırlanan bir metinde bilinmeyen kültürel özellikler hakkında açıklamalara yer verilmesi gerektiğinden dolayı meydana geldiğini anlattı.
Tercüman Efize Emiramzayeva bununla ilgili olarak, “Orada bambaşka bir dil kullanılıyor. Ukrainceye tercüme edilmesi zor olan ve tamamen kendi geleneklerimize, dinimize has bazı noktalar var” açıklamasında bulundu.
Kaliteli şekilde tercüme edilen masalların yanı sıra kitapta ressam İrina Zaruba ve ünlü Kırım Tatar seramik ustası Rüstem Skibin tarafından hazırlanan resimler de yer aldı.
Rüstem Skibin, “Bu projede çalışmak çok ilginçti ama resimlerin ve suluboya tarzı çizimlerin, kültürel eşyalarla uyuşup uyuşmayacağı konusunda bazı şüphelerimiz de vardı. Benim için en önemlisi her unsurda gerçekliği yansıtmaktı, çünkü burada söz konusu olan bizim yaşam tarzımız” diye anlattı. (QHA)
Ömer HAYYAM Kırım Tatarcaya çeviren: Ablâziz Veliyev Antivka, Akmescit, 2016. ISBN: 978-5-9907857-1-7 104 sayfa. |
Rubailer
Ömer Hayyam rubaileri Kırım Tatarcaya çevrildi
Ömer Hayyam’ın yazdığı dörtlükler, Kırım Tatarcaya yazar Ablâziz Veliyev tarafından tercüme edildi.
AKMESCİT / SİMFEROPOL (QHA) –
İranlı şâir, filozof, matematikçi ve astronom Ömer Hayyam’ın yazdığı “Rubailer” kitabı Kırım Tatarca basıldı. Ünlü şairin dörtlükleri, Kırım Tatarcaya yazar, şair ve araştırmacı Ablâziz Veliyev tarafından tercüme edildi.
Basılan “Rubailer” kitabında Kırım Tatar ressam Zarema Trasinova’nın resimleri yer aldı. Kitabın kapak tasarımı Leyla Trasinova tarafından hazırlandı.
Kitap Akmescit’in “Antikva” yayınevi tarafından basıldı.
Giray Saynur DERMAN, Mesut Hakkı CAŞIN SRT Yayınları, Ankara, 2016. ISBN: 978-605-65506-2-1 534 sayfa, 16 x 24 cm |
Rus Dış Politikasındaki Değişim ve Kremlin Penceresinden Yeni Ufuklar
Doç Dr. Saynur Derman ve Doç Dr. Mesut Hakkı Caşın’ın kaleme aldığı, dış politikada Rusya’nın geldiği noktayı farklı açılardan ele alarak analiz eden “Rus Dış Politikasındaki Değişim ve Kremlin Penceresinden Yeni Ufuklar” adlı kitap okuyucuya Rusya’nın günümüzde izlediği dış politikasını derinlemesine anlama imkânı sunuyor.
12 bölüm halinde hazırlanan kitap şu bölümlerden oluşuyor: Rus Dış Politikasının Siyasal Yasal Karar Alma Mekanizmaları ve Teorik Yapısının Analizi; Rus Siyasal Eliti, Ulus-Devlet, Ulusal Çıkar ve Dış Politika Kavramlarının Ulusal Kimlikle İlişkisi, Rus Dış Politikasına Etki Eden Düşünsel Akımlar ve Kimliğe İlişkin Sorunlar, Rus Anayasası, Rusya’nın Güvenlik Algısı ve Yeni Askeri Modernizasyon Politikasının Geleceğe Yönelik Açılımları, Rusya Federasyonu’nun Dış Politikası, Rusya – NATO İlişkileri, Rusya-Ukrayna Çin Enerji İlişkisi, Türkiye-Rusya İlişkilerindeki Güncel Gelişimler.
Derya KARAGENCE İlkim Ozan Yayınları, Antalya, 2016. ISBN: 978-6059694001 448 Sayfa, 13,5 x 19,5 cm |
Spiros’u Öldürmek
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Manavgat Şubesi Başkan Yardımcısı Dr. Derya Karagence “Spiros’u Öldürmek” adlı romanı okuyucular ile buluştu. Roman ile ilgili, tanıtım bülteninde şu ifadeler yer alıyor.
“Bu bir kahramanlık hikâyesi değil,
Bu bir aşk romanı değil,
Bu, aşk için kahraman olmak zorunda olanların içindeki gerçek insanın keşfi…
Bu romanda Foça’dan Kırım’a, Yunanistan’a uzanan ve en sonunda Ankara’da sonlanan nefes kesici bir kovalamacaya tanık olacaksınız. Sadece insanların değil, ülkeler arası çekişmelerin de, kaderleri insafsızca etkileyişini görecek, katillerin içinden bile bir insan çıkabildiğine hak vereceksiniz.
“Terörün bütün mermilerini yese, yine de bu kadar acıtmazdı göğsünü. Yüzlerce kez çekilen “son” fotoğraflar ve saklı gözyaşları ile geçen 2 ayın sonunda karısını toprağa verirken artık bambaşka bir insandı. Bağırıp çağıran, çalışanların, hatta üstündeki devlet amirlerinin bile çekindiği biri olup çıkmıştı. Artık her deprem görmüş yürek gibi, sözünün menzili yoktu.”
Halen Manavgat’ta yaşamakta olan Derya Karagence 1968 İzmir doğumlu. Çocukluğu ve gençliği İzmir’de geçti. Liseden sonra GATA Tıp Fakültesi’ne girdi. Yüzbaşı rütbesiyle Silahlı Kuvvetler’den ayrılana kadar mesleğini TSK’da icra etti. Çeşitli hastahanelerde KBB uzmanı olarak çalışan Karagence evli ve iki kız çocuk babası.
Bünyamin LEVİ Cinius Yayınları, İstanbul, 2016. ISBN: 9786053236610 230 sayfa, 15x22cm. |
Bizans’tan Günümüze İstanbul Karaileri
Doğma büyüme İstanbullu olan Dr. Bünyamin Levi’nin İstanbul’daki geçmişi yüzyıllara dayanan Karayları anlattığı kitabı Cinius Yayınlarından çıktı. Renkli fotoğraflar ve vesikalarla zenginleştirimiş eser 3 ana bölümden oluşuyor:
Bizanstan Günümüze İstanbul Karaileri adını taşıyan ilk bölümde genel İbrani tarihi ve Museviliğin içinde farklılık arzeden Karay inancı, adetler, İstanbul’daki Karay ibadethane ve mezarlıkları hakkında bilgilere yer verilmiş. Ayrıca İstanbul Karailerinde Kültürel ve Sosyo-Ekonomik durum başlığı altında Karay cemaatine mensup farklı mesleklere sahip kişilerden örnekler anlatılmış. Burada bahsedilen kişilerin çoğunun kökeninin Kırım Karaylarına ait olduğu dikkat çekmekte. İkinci bölümde yazarın bazı hatıraları kaleme alınmış. Son bölümde ise Karay mutfağından yemek tariflerine yer verilmiş.
Bünyamin Levi annesi ve babası İstanbul Karaisi olan bir ailenin çocuğudur. Babaannesi Kefe (Kırım), anneannesi Odesalı Karay olup İstanbul’a gelip yerleşmişlerdir.
Mayıs 1925 yılında İstanbul Hasköy’de doğdu. Çocukluk yıllarının bir bölümünü Hasköy’de geçirdi. İlk, orta ve lise tahsilini Beyoğlu’ndaki devlet okullarında tamamladı. Üniversite öğrenimini İstanbul Tıp Fakültesi’nde 1953 yılında tamamladı.
Selma GÜLSEVİN Türk Dil Kurumu Yayınları: 1165, Ankara, 2016. ISBN: 9789751631732 534 sayfa, |
Karay Türklerinin Dili
Karayca; Hazar Devleti’nin bakiyesi kabul edilen, Museviliğin Karia mezhebini kabul etmiş olan Karayların dilidir. Bu dil, Türk dilinin Kıpçak lehçelerinden biridir. Karay Türklerinin Dili başlıklı bu eserde, Karaylar ve Karayca ile ilgili bilgiler, Troki diyalekti ile yazıya geçirilmiş çeşitli eserlerden seçme metinler ve onların Türkiye Türkçesine aktarımları ile dil incelemeleri ve söz dizini bulunmaktadır.
Kırımçak Sözlüğü Iala IANBAY Ben-Zvi Institute & Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, 2016. ISBN: 978-3447105415 237 sayfa. |
Krimchak Dictionary
Kaybolma tehlikesi altındaki dillerden sayılan Kırımçak dilinin sözlüğü 5000 kelime ve deyimi içeriyor. Kırımakça kelimelerin Rusça ve İngilizce tercümelerini içeren sözlük bu şekliyle dinî ve edebi kaynaklardan derlenmiş ilk sözlük teşebbüsü.
Ukrayna-Rusya anlaşmazlığı konusu olarak Kırım Maria GOŁDA-SOBCZAK Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum, Poznan, 2016. ISBN 978-83-64447-21-1 Gözden geçirilmiş 2. baskı. 395 sayfa, Lehçe. |
Krym jako przedmiot sporu ukraińsko-rosyjskiego
Kitap Tatarlar öncesi Kırım, Kırım Hanlığı, Rus Çarlığı idaresinde Kırım, Kırım’da Sovyet hâkimiyeti, Kırım Tatarlarının dönüşü, Rusya Federasyonunun Kırım’ı gaspı, egemenlik veya kendi kaderini tayin hakkı adlı bölümlerden oluşuyor.
Biyografik Sözlük Yirminci Yüzyılın Polonya Tatarları 208 sayfa, Lehçe, 14,5×20,5cm ISBN 978-83-938887-3-3
|
Słownik biograficzny Tatarów polskich XX wieku
- yüzyılda yaşamış 102 tanınmış Polonya Tatarının biyografilerinden oluşan kitapta toplumun çeşitli kesimlerinden isimlere yer verilmiş. Askerler, doktorlar, avukatlar, öğretmenler, denizciler, zanaatkârlar, din adamları, aktivistler kitapta hayat hikâyeleri ve aile albümleri ve arşiv fotoğrafları eşliğinde yer almışlar.
Polonya Tatarlarının Yıllığı Cilt III (XVII), 2016 (1437/38) Muzułmański Związek Religijny Białystok, Olsztyn, Wrocław 2016. ISSN 1234-9267 296 sayfa, 16x23cm. |
Rocznik Tatarów Polskich
Rocznik Tatarów Polskich Polonya Tatarlarının çıkardığı önde gelen süreli yayınlardandır. İlk defa 1932’de Polonya’daki Tatar aydınlar tarafından almanak olarak çıkarılan; 1935’te, 1938’de ikinci ve üçüncü sayıları yayımlanan yıllığın 1940’ta çıkması beklenen 4. sayısı İkinci Dünya Savaşının dehşetli günlerinde kaybolmuştu.
Uzun yıllar sonra 1993-2006 yılları arasında Polonya Tatar Birliği yıllığı yeniden hayata döndürerek 11 devam sayısını çıkarmıştı. Yıllık 1995-2006 yılları arasında Selim Chazbijewicz’in yazıişleri müdürlüğünde ve Polonya Kültür Bakanlığının desteğini alarak yayınına devam etti.
Birkaç senelik kesintinin ardından Polonya Müslüman Birliği bu önemli yayını düzenli olarak çıkarabilmek için adım attı. Selim Chazbijewicz ve Musa Czachorowski’nin yönetiminde geçmiş sayılarına devamla “2. Seri” adını verdikleri Yıllık 2014’te tekrar gün yüzü gördü.
2016’da çeşitli dillerde ilmî makaleler ve edebî eserlere de yer veren Yıllık’ın içindekiler kısmı Lehçe, Litvanca, Rusça, İngilizce ve Kırım Tatarca tercümeli olarak basılmış. Yazılar ise birkaç bölümde tasnif edilmiş:
Makaleler ve tahliller, Doğu Avrupa’da Tatarlar, İncelemeler, Edebiyat, Muhtelif.
Editörler: Barbara Pawlic-Miśkiewicz, Anna Mucharska, Lilla Świerblewska Muzułmański Związek Religijny Białystok, 2016 ISBN 978-83-938887-2-6 172 sayfa, 21,5 x 21,5cm, Lehçe. |
Tatarskie love story
Polonya Müslümanları Dinî Birliği (MZR) Tatar evlenme töreni ve evlilik adetlerini anlatan bir albüm yayınladı. İki bölümden oluşan albümün ilk kısmında Tatar adetlerine göre evlenme töreni anlatılıyor. İkinci kısımda ise 1930’lardan 2012’ye kadar geçen zaman diliminde gerçekleşen düğünlerde çekilmiş 140 fotoğrafa yer verilmiş.
Hayat Yolum Mustafa ABRAMOWİCZ Muzułmański Związek Religijny Wrocław, 2016 ISBN 978-83-934341-7-6 152 sayfa, 14,5 x 20,5cm, Lehçe. |
Droga mojego życia
Polonya ordusunda görev yapan bir Polonya Tatarı olan Mustafa Abramowicz’in (1916-) hatıraları Musa Czachorowski’nin redaktörlüğünde kitap haline getirilmiş. Mustafa Abramowicz’in hatıraları kitabı İkinci Polonya Cumhuriyeti’ndeki (1918-1939) Tatar topluluğunun tarihçesi, kişilerarası ilişkiler, gelenekler ve askerî yaşam hakkında değerli bilgilerden oluşan bir kaynak haline getiriyor. Hayat Yolum bu alanda yazılmış 3. kitap. Daha önce aynı döneme ışık tutan Albay Józef Korycki (2012) ve yine Polonya ordusunda askerlik yapan Sulejman Mucharski’nin hatıratı (2015) yine MZR tarafından Leh dilinde yayınlanmıştı.
Kırım Hanlarının Bahçesaray’daki Sarayı Elvis OSMANOV Rusça’dan Lehçeye Tercüme eden: Musa Czachorowski; Prof. Dr. Henryk Jankowski Muzułmański Związek Religijny Wrocław, 2016 ISBN 978-83-64358-28-9 88 sayfa, 14,5 x 20,5cm, Lehçe. |
Pałac chanów krymskich w Bachczysaraju
Kırım’ın özgün mimarî şaheserlerinden Hansaray’ı konu eden Elvis Osmanov’un eseri 3 bölümden oluşuyor. Fotoğraflar eşliğinde sarayın tarihçesi, inşaası, saray yerleşkesi içinde yer alan bina ve kısımlar, Kırım Tatar mimarisine Doğu-Batı etkisi konu ediliyor. Kitabın sonunda bir bibliyografya, kısaltmalar listesi, kişiler dizini ile İngilizce, Litvanca ve Rusça özetler yer alıyor.
Yayımcılar: Süer Eker & Ülkü Çelik Şavk Ahmet Yesevi Üniversitesi, Ankara, Astana, 2016. 4 cilt. ISBN: 978-9944-237-48-2 |
Tehlikedeki Türk Dilleri
‘Tehlikedeki Türk Dilleri’ projesi; dünya gündeminden nispeten uzak kalan az nüfuslu ve az konuşurlu Türk halklarını, onların dillerini ve kültürlerini bir arada, ortak ana başlıklar halinde ele almayı, tanıtmayı, bilgi ve belgeleri kamuoyu ile paylaşmayı ve bu yolla tehlikedeki Türk dilleri ve kültürleri konusundaki farkındalığı ve duyarlığı geliştirmeyi, sonraki kuramsal çalışmalar, dokümantasyon çalışmaları, yeniden canlandırma vb. diğer faaliyetler için müşterek bir akademik zemin ve platform oluşturmayı amaçlamaktadır. 26 ülkeden 130 bilim insanının telif ve tercüme toplam 132 özgün yazıyla yer aldığı 4 ciltlik kitap seti; süreli yayın, web sitesi vb. ‘Tehlikedeki Türk Dilleri’ adlı geniş kapsamlı projenin bir parçasıdır. Kitap seti 3 ana bölümden ve 4 ciltten oluşmaktadır:
- Tehlikedeki Türk Dilleri: Genel ve Kuramsal Yaklaşımlar I ∙ Cilt 1 (17 makale)
Bu bölümde tehlikedeki dil kavramıyla ve tehlikedeki Türk dilleri ile ilgili kuramsal ve ortak konular ele alınmıştır.
- Tehlikedeki Türk Dilleri: Örnek Çalışmalar IIA ∙ Cilt 2 (28 makale)
Tehlikedeki Türk Dilleri: Örnek Çalışmalar- IIB ∙ Cilt 3 (33 makale)
‘Tehlikedeki Türk Dilleri: Örnek Çalışmalar’ adlı bölümde standart bir plan çerçevesinde yazılan makaleler bir araya getirilmiştir. ‘Örnek Çalışmalar’; setin hacimce en yoğun bölümü olması dolayısıyla, 2 ayrı cilde ayrılmıştır.
- Tehlikedeki Türk Dilleri: Disiplinlerarası Yaklaşımlar ∙ Cilt 4 (52 makale)
Tehlikedeki Türk Dilleri I-IV, ulusal ve uluslararası alanda yapılan ve Türk dillerine yönelik geniş katılımlı ve geniş hacimli ortak bir çalışmanın ürünüdür. 2011’de fikri temelleri atılan projenin, 2013’te Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk‒Kazak Üniversitesinin, ardından Uluslararası Türk Akademisinin ‘yayım desteği’ taahhüdüyle ‘Tehlikedeki Türk Dilleri I-IV’ kitap yayımı ayağının eyleme geçirilme sürecine geçilmiştir. Bu süreçte çalışmanın tanıtılması maksadıyla farklı bilimsel etkinliklere katılım, Gagauzca örneğinde olduğu gibi alanda durumu bizzat izleme, basın-yayın ve medya aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşma vb. birçok yol ve yöntemden yararlanılmıştır.
Öz deyişi Son Sesler Kaybolmadan olan projede Çin’in kuzeydoğusundaki Fu-yü Kırgızcasından, Avrupa’nın en batısında Litvanya Karaycasına; Taymır yarımadasında konuşulan Dolgancadan, Basra körfezinin doğu kıyılarına yakın İran coğrafyasındaki Kaşgaycaya değin az nüfuslu, az konuşurlu Türk dilleri ele alınmaktadır. Yazıların tamamı bilimsel çalışma yaşamının önemli bir bölümünü bu projede ele aldığı Türk diline adayan yazarların kaleminden çıkmıştır. Yazarların önemli bir bölümü aynı zamanda ele aldığı dilin konuşurudur.
Османсько-украïнське степове порубiжжя в джерелах XVIII ст. Oleksandr SEREDA Odesa “Astroprint” Ukrayna Ulusal Bilimler Akademisi ve 29 Mayıs Üniversitesi. 2016. ISBN: 978-966-927-105-1 312 sayfa. |
Osmanlı Belgeleri Işığında Osmanlı ‒ Ukrayna Bozkır Serhatti
Ukrayna Ulusal Bilimler Akademisi, Agatangel Krymskiy Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü akademisyenlerinden Oleksandr Sereda’nın uzun süren çalışmaları neticesinde kaleme aldığı 18’inci yüzyıl “Osmanlı Belgeleri Işığında Osmanlı-Ukrayna Bozkır Serhatti” isimli kitap TİKA’nın desteği ile basıldı.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Sofya Kiril Metodi Milli Kütüphanesi Oryantal Şubesi Arşivindeki 17 ve 18. yüzyıl Osmanlı arşivleri kaynak alınarak yazılan eser Osmanlının Ukrayna’daki mirası maliye, askeri, hukuk ve komşu ülkelerle ilişkiler gibi farklı konulardaki arşiv belgelerine dayanılarak Türkçe ve Ukraince hazırlanmış.
Kitap üç ana bölümden oluşmakta: 1. Osmanlı ve Kırım Enginliğinde Özü Vilayeti 2. Osmanlı döneminde Kuzey Karadeniz Bölgesi Ukrayna Kazakları 3.Hanlık Ukraynası.
Крым в условиях общественно-политических трансформаций Klio Basımevi, Kyiv, 2016. 1092 sayfa. Ukraince. |
Toplumsal ve Siyasal Dönüşüm Şartlarında Kırım (1940-2015)
Ukrayna Ulusal Bilim Akademisi’nin Ukrayna Tarih Enstitüsü ve Ukrayna merkez devlet arşivleri tarafından hazırlanan kitap, Kırım Tatarları dahil olmak üzere Kırım’da ikamet eden halkların hayatının farklı dönemlerini yansıtan 4 bölümden oluşuyor.
Halkların Kırım’dan sürgünü ise ayrı bir bölümde etnik ve istatistik açıdan ele alınıyor. Bu bölümde araştırmacıların esas görevinin, 2. Dünya Savaşı sırasında Kırım’dan sürgün edilen kişilerin sayısındaki boşlukları doldurmak olduğu ifade ediliyor. Bilindiği gibi Sovyetler yönetimi, Kırım Tatarlarının yanı sıra İtalyanlar ve Almanları da yarımadadan sürgün etmişti. Yarımada nüfusunun sürgünü nasıl karşıladığı ve Ermeniler ile Rumların sürgünden nasıl kaçınmaya çalıştıkları ile ilgili konular araştırmanın en ilginç noktalarından biri olmuş.
Bunun dışında kitapta, Sovyet yönetiminin oluşturduğu listelere göre Kırım Tatarları ile birlikte sürgün edilen Türklere karşı 1949 yılında uyguladığı “Volna” (Dalga) adlı gizli operasyona ilişkin belgelere de yer verilmiş. Kitabın ikinci bölümünde, Kırım yarımadasının 1953 yılında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlandığı dönemde meydana gelen süreçler, ekonomik ve kültürel yönleriyle birlikte ele alınmış. Ayrıca bu bölümde, Kırım’ın köklü halkı Kırım Tatarlarının sürgün edilmesinin tarım alanında meydana gelen zor durumu nasıl etkilediği belgelere dayanarak anlatılıyor. Kitabın son bölümünde, Ukrayna’ya bağlı Kırım toplumunun adaptasyonu, 1990’lı yıllarda her zaman başarılı olmayan sosyal programların izlenmesinden bahsediliyor.
Ancak kitapta Kırım Tatar Millî Meclisi’nin faaliyetlerine yer verilmemiş.
Mehmet ÇETİN Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü, Almatı, 2016. ISBN: 978-601-7805-05-0 526 sayfa. |
Kırım Savaşı: Emperyal Güçlerin Dünya Savaşı Pratiği
Bu eser, tarihin büyük devletlerinin kitlesel orduları nasıl seferber edebildiği ve bu çerçevede orduları sadece savaş sahasına sürmekten çok öte kompleks bir organizasyon yapısını gerektiren savaş lojistiğinin işlerliği sorunsalından yola çıkarak oluşturulmuştur. Esere konu olan Kırım Savaşı’nın seçilmesindeki temel motivasyon ise söz konusu savaşın gerek toplumsal, gerek iktisadi, gerekse siyasi anlamda Türk-İslam ve Avrupa tarihi açısından takip eden dönemdeki gelişmelerin seyrini değiştiren kritik bir kırılmayı temsil etmesi oluşturmaktadır.
Bu kitap, İktisat Tarihi alanına katkıda bulunmak amacıyla Kırım Savaşı’nın ortaya çıktığı eko-politik sürecin ve konjonktürel koşulların etkisi altında Osmanlı Devlet’nin müttefik orduların ikmalini de içeren çok cepheli zorlu bir savaşın gereksinimlerini karşılama kapasitesini, bu doğrultuda gösterdiği yeterlilik çabasını ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Fatih KARAYANDI Adana Büyükşehir Belediyesi, Adana, 2016. ISBN: 978-9944-5243-3-1 68 sayfa. |
Ceyhan’daki Nogay Tamgaları
Kırım Savaşı sonrasında Kırım ve Kafkasya’dan Anadolu’ya göç eden Kırım Tatar ve Nogaylar Ceyhan’da yerleşik hayat kurdular. Yurtlarından bin bir güçlük ve eziyet ile göçüp gelirken zengin kültürlerini de beraberlerinde getirdiler. Ceyhan’a 3 ilâ 20 bin civarında ailenin göçmen olarak gelip yerleştiği tahmin ediliyor.
Dr. Fatih Karayandı Ceyhan’ın köylerinde Nogayların mezartaşlarında yer alan ve aile/kabile mensubiyetini işaret eden tamgaların izini sürmüş. Kaybolmaya yüz tutmuş pek çok taşı ortaya çıkarıp fotoğraflamış. Bu tamgaların Kırım’daki karşılıklarına da bu kitapta yer vermiş.
Reşat SABIQ
İstanbul, 2016. ISBN: 978-0-9976660-3-8 xx,51 sayfa.14,5x21cm. |
Ülkülerim
ABD’de ikâmet eden yazılım mühendisi Reşat Sabıq’ın 44 Kırım Tatarca şiirinin yer aldığı kitabı İstanbul’da basıldı. Latin harfleri ile basılan eserde ana dil, vatan temalı şiirlere yer verilmiş.
Kafkasya ve Ötesinin Tehlike Altındaki Dilleri
Editörler: Ramazan KORKMAZ ve Gürkan DOĞAN. Brill, Leiden, 2016. ISBN: 978-9004325647 299 sayfa, 16 x 24 cm İngilizce, Türkçe.
|
Endangered Languages of the Caucasus and Beyond
Kafkasya Üniversiteler Birliği (KÜNİB)’in Harvard Üniversitesi, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Türk Dil Kurumu (TDK) ve Ardahan Üniversitesi (ARÜ) ile birlikte 13-16 Ekim 2014 tarihleri arasında Ardahan Üniversitesi’nin ev sahipliğinde düzenlediği I. Uluslararası Tehlike Altındaki Diller Konferansı bildirileri; dünyanın en ünlü yayınevlerinden olan BRILL tarafından kitaba dönüştürüldü.
Editörlüğünü Ardahan Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Ramazan Korkmaz ve Rektör Vekili Prof. Dr. Gürkan Doğan’ın üstlendiği kitapta; bölgemizde bulunan tehlike altındaki diller üzerine yapılmış ve dünyanın dört bir yanından gelen tanınmış bilim insanlarının yazmış olduğu 19 önemli tebliğ yer alıyor. Kitapta yer alan 19 bildiriden dördü tehlike altındaki Türk dilleriyle ilgilidir. Iryna M. Dryga’nın bildirisi Kırım Tatarcası, Gagavuzca, Karaimce, Kırımçak ve Urum dillerini ele almaktadır.
Загрожені Мови.Кримськотатарськата Інші Тюркські Мовив Україні Zahrozheni Movy, Krymskotatarska Ta Inshi Tyurkski Movy v Ukrainı Ukrayna Millî Bilimler Akademisi, A. Y. Krımskıy, Doğu Bilimler Enstitüsü, Kyiv, 2016. ISBN 978-966-02-8003-8 344 sayfa. |
Tehdit Altında Bulunan Diller, Kırım Tatarcası ve Ukrayna’da Diğer Türk Dilleri
26-27 Eylül 2014 tarihlerinde Kiev’de düzenlenmiş olan “Tehdit Altında Bulunan Diller, Kırım Tatarcası ve Ukrayna’da Diğer Türk Dilleri Uluslararası Konferansı”nda sunulan bildiriler kitap olarak yayınlandı.
Kitapta tüm dünyada tehdit altında bulunan dillerin sorunlarına eğilirken bilhassa Ukrayna’da konuşulan Kırım Tatarcası, Karaimce, Kırımçakça, Urumca, Gagavuzca, Mesket (Ahıska) Türkçesi gibi Türk dillerinin meselelerine değinen tebliğlere yer verilmiştir.
Strana Krım (Kırım Yurdu)
Oleksa HAİVORONSKİY Mayster Knig, Akmescit, 2016. ISBN 978-5-600-01505-0 336 sayfa, Rusça.
|
Страна Крым
Bu kitap Kırım Hanlığı ve Altın Orda döneminde Kırım yarımadasına damgasını vuran mimari eserleri tanıtan bir rehber niteliğindedir. Ne yazık ki bu görkemli yapılar günümüzde büyük ölçüde tahrip edilmiş durumdadır.
Kitap Oleksa Haivoronski’nin Avdet gazetesinde yayımlanan tanıtım yazılarının gözden geçirilip derlenmesi ve eserlerin bölgesel olarak tasnifi ile vücut bulmuş.
Kitap hazırlanırken Rus dilinde yazılmış kitapların yanı sıra İngilizce, Fransızca, Lehçe, Türkçe, Kırım Tatarca, Almanca çalışmalara ve seyahatnamelere de kaynak olarak başvurulmuş.
Yayına Hazırlayanlar: Hayrunnisa ALAN, İlyas KEMALOĞLU
Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2016.
ISBN: 9786051555041 720 sayfa. 16,5×23,5 cm. |
Avrasya’nın Sekiz Asrı Çengizoğulları
Çengiz Han kendisinden önce Hunlar, Gök-Türkler başta olmak üzere muhtelif Türk hanedanlar tarafından kullanılan yöntemleri benimseyerek devletini kurmuş ve sadece mensubu olduğu Moğolların değil Türklerin tarihinde de önemli bir rol oynamıştır. Çengiz Han ve kurduğu yapının Asya tarihinde çok uzun süre etkisini sürdürdüğünü söyleyebiliriz. Prof. Dr. Hayrünnisa Alan ve Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu’nun yayına hazırladığı bu çalışma da, Çengiz Öncesi Türk Yurdu’ndaki Türk ve Moğol kabilelerinin tarihi ile başlamakta, Çengiz Han’ın imparatorluğu ve ona bağlı ulusların tarihini anlatmakta, daha sonra ise söz konusu ulusların topraklarında kurulan hanlıkların tarihini kapsamaktadır. Konunun uzmanı Türk ve yabancı akademisyenler tarafından kaleme alınan kitaptaki 17 makale Çengizoğullarının tarihini ortaya koymaktadır. Çalışmanın başlığı Avrasya’nın Sekiz Asrı Çengizoğulları olarak düşünülmüştür. Bu başlık, tematik modern tasnif ve yaklaşımlara alışık okuyucu için biraz demode ve hanedan merkezli bakış açısının uzantısı olarak görülebilir. Ancak bu çalışmanın konusu olan yapıları, verilebilecek tematik başlıkların hiçbiri hakkıyla ve tek başına yansıtmayacaktır. Yerleşik yaşam ile konar-göçer yaşamı bir arada tutan; Türk, Moğol, Çinli, Tacik vb. etnik unsurları barındıran; bunlara sistemi içinde meşru yer veren; Hristiyanlık, Budizm, İslamiyet, Gök Tengri inancı, Şamanizm vs. gibi bambaşka inanç yapılarını içeren; orta, yeni ve yakın çağlar boyunca varlığını sürdüren bir yapıyı tematik, etnik, coğrafî veya dinî bir terimle bütün olarak tanımlamak mümkün değildi. Bütün bu farklı yönlerin hepsini -bir diğerini yok saymadan- yansıtan adlandırma, onları bir arada tutan siyasî organizasyonların adı ile olabilmektedir. Bu yüzden din, etnisite, yaşam tarzı gibi bir unsuru öncelemeyen; benzer siyasî kültür ve teşkilat özellikleri taşıyan; benzer oluşum (kuruluş) biçimi sergileyen bu yapıları klasik tarih yazımında olduğu gibi hanedan kurucusunun yani Çengiz Han’ın adıyla isimlendirmenin en uygun yol olacağı düşünüldü.
Eserde; Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu, Prof. Dr. Hayrunnisa Alan, Doç. Dr. Serkan Acar, Abrasul İsakov tercümesiyle Doç. Dr. Bulat Rahimzyanov, Doç. D. Giray Saynur Derman, Doç. Dr. İsyal Kemaloğlu tercümesiyle Prof. Dr. İlya Zaytsev, Prof. Dr. Mehmet Alpargu, Prof. Dr. Osman Yorulmaz, Yrd. Doç. Dr. Nurettin Hatunoğlu, Doç. Dr. Muhammet Bilal Çelik, Doç. Dr. Dinçer Koç imzalı makaleler bulunuyor.
Eserde Çengzioğullarının kurduğu şu devletlere yer veriliyor.
1-Büyük Moğol İmparatorluğu: (1206-1691) 2-Çağatay Hanlığı: (1227-1544) 3-Altın Orda Devleti: (1227-1502) 4-İlhanlılar: (1256-1335) 5-Timurlular: (1360-1506) 6-Kazan Hanlığı: (1437-1552) 7-Kasım Hanlığı: (1445-1679) 8-Kırım Hanlığı: (1426-1783) 9-Astarhan Hanlığı: ( 1502-1556) 10-Sibir Hanlığı: (1464-1598) 11-Nogay Ordası: (1400-1634) 12-Kazak Hanlığı: (1470-1824) 13-Buhara Hanlığı: (1500-1920) 14-Hokand Hanlığı: (1709-1876) 15-Hive (Harezm) Hanlığı: (1515-1920) 16-Yarkend (Seidiye / Kaşgar) Hanlığı: (1514-1696).